Η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους.
Συγγραφέας iator Γράφτηκε στις ,
τι πρέπει να ξέρουμε,
Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι αισθάνονται κάποιες στιγμές κατά τη διάρκεια της ζωής τους στεναχώρια, λύπη ή απογοήτευση. Τέτοια παροδικά συναισθήματα είναι φυσιολογικά. Εάν όμως καταλήξουν σε καθημερινή βάση και παραμένουν για χρονικά διαστήματα πάνω από δύο εβδομάδες, τότε αυτός που τα εμφανίζει πιθανόν να πάσχει από την νόσο κατάθλιψη.
Η κατάθλιψη εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα. Κάθε χρόνο περίπου το 10% του πληθυσμού πάσχει από κατάθλιψη, δηλαδή για την Ελλάδα το ποσοστό αυτό μεταφράζεται σε 1,000,000 καταθλιπτικούς ασθενείς.
Η νόσος αυτή είναι συχνότερη στις γυναίκες παρά στους άνδρες και θεραπεύεται με επιτυχία σε μεγάλα ποσοστά που πλησιάζουν το 90%.
Το λυπηρό όμως είναι, ότι περίπου οι μισοί από τους ανθρώπους που πάσχουν από κατάθλιψη δεν το καταλαβαίνουν, με αποτέλεσμα να μην επισκέπτονται το γιατρό τους, να μη θεραπεύονται και να υποφέρουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα της ζωής τους.
Η συχνότητα της κατάθλιψης είναι μεγαλύτερη στους ηλικιωμένους. Τουλάχιστον το 15% των ηλικιωμένων εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης, ποσοστό που μεταφράζεται σε 210,000 ηλικιωμένους καταθλιπτικούς για την Ελλάδα.
Τα συμπτώματα
Σχεδόν όλοι οι καταθλιπτικοί ασθενείς έχουν έντονο αίσθημα θλίψης, απελπισίας και απογοήτευσης. Όταν όμως κάποιος που ξέρετε έχει επιπλέον και τέσσερα από τα παρακάτω συμπτώματα θα πρέπει να συμβουλευτεί οπωσδήποτε το γιατρό του:
* Σημαντική αλλαγή στην όρεξη για φαγητό με είτε σημαντική αύξηση είτε σημαντική ελάττωση του βάρους, χωρίς να κάνει δίαιτα.
* Σημαντική αλλαγή στον ύπνο του, όπως ανήσυχο ύπνο, αϋπνία ή υπνηλία.
* Μείωση του ενδιαφέροντος και της ευχαρίστησης που έβρισκε παλιότερα με αγαπημένες δραστηριότητες.
* Αίσθημα συνεχούς κόπωσης.
* Αίσθημα ότι δεν αξίζει σαν άνθρωπος.
* Υπερβολική απασχόληση της σκέψης του με άσχημα γεγονότα που συνέβησαν στο παρελθόν (ενοχές).
* Αδυναμία να συγκεντρώνεται ή δυσκολία στο να πάρει μία απόφαση.
* Επαναλαμβανόμενες σκέψεις αυτοκτονίας.
Στους ηλικιωμένους, συχνά συμπτώματα κατάθλιψης είναι το συνεχές αίσθημα κόπωσης, η μείωση του ενδιαφέροντος, οι διάχυτοι πόνοι σε όλο το σώμα (που δεν εξηγείται από σωματικό νόσημα), ή η διαταραχή στη μνήμη ή τη συγκέντρωση, ειδικά εάν αυτά τα συμπτώματα αποτελούν μια πρόσφατη αλλαγή στις παλαιότερες συνήθειες του ατόμου. Χαρακτηριστική ένδειξη πιθανής κατάθλιψης σ’ αυτήν την ηλικία, είναι το να χάσει ο ηλικιωμένος το ενδιαφέρον του να ασχολείται με τα εγγόνια του.
Όλα αυτά τα συμπτώματα δεν αποτελούν φυσικό επακόλουθο της προχωρημένης ηλικίας, αλλά τις περισσότερες φορές είναι ένδειξη ύπαρξης της νόσου κατάθλιψης και μία υπενθύμιση να συμβουλευθεί κανείς το γιατρό του.
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης ακολουθούν τους περισσότερους ασθενείς όλη την ημέρα και έτσι, οι άνθρωποι αυτοί αισθάνονται ότι δεν υπάρχει διέξοδος.
Μάλιστα, κάποιοι ηλικιωμένοι αισθάνονται τόσο άσχημα, που δεν βρίσκουν το κουράγιο να ζητήσουν βοήθεια. Εάν δε, κάποιος φίλος ή συγγενής τους προτείνει να συμβουλευτούν το γιατρό τους, αυτοί αρνούνται επειδή δεν πιστεύουν ότι υπάρχει λύση στο πρόβλημά τους.
Η αυτοκτονία είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τον καταθλιπτικό ασθενή. Περίπου το 15% των ασθενών με σοβαρή κατάθλιψη τελικά αυτοκτονούν.
Παράλληλα οι περισσότεροι από τους αυτόχειρες έπασχαν από κατάθλιψη.
Η καλύτερη λοιπόν πρόληψη των αυτοκτονιών είναι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της κατάθλιψης, της νόσου που τόσο συχνά οδηγεί σε αυτοκαταστροφικές ενέργειες.
Θεωρίες για τα αίτια της κατάθλιψης,
Οι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση της κατάθλιψης είναι δύο ειδών. Αυτοί που σχετίζονται με το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζεί ο ηλικιωμένος και προκαλούν πιέσεις και άγχος, και αυτοί που σχετίζονται με τον ίδιο τον ηλικιωμένο και πιο συγκεκριμένα την κατασκευή του και τις βιολογικές του λειτουργίες.
Όσον αφορά τα βιολογικά αίτια της κατάθλιψης, οι έρευνες έδειξαν ότι οι καταθλιπτικοί ασθενείς παρουσιάζουν μείωση της ποσότητας (επιπέδων) ορισμένων ουσιών που λέγονται νευροδιαβιβαστές. Οι νευροδιαβιβαστές βρίσκονται στον εγκέφαλο και χρησιμεύουν στην επικοινωνία ανάμεσα στα κύτταρα του εγκεφάλου. Δύο τέτοιες ουσίες που η έλλειψή τους βρέθηκε να έχει άμεση σχέση με την κατάθλιψη είναι η σεροτονίνη και η νοραδρεναλίνη.
Έτσι λοιπόν, η επίδραση ενός άσχημου γεγονότος (που προέρχεται από το περιβάλλον) σε ένα ηλικιωμένο με έλλειψη των ανωτέρω νευροδιαβιβαστών, μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη.
Τέτοια γεγονότα μπορεί να είναι η απώλεια του συντρόφου ή φίλων (κάτι συχνό για αυτή την ηλικία) ή μεγάλα οικονομικά προβλήματα που σχετίζονται ίσως και με τη συνταξιοδότηση.
Επίσης, σοβαρά προβλήματα υγείας, τα οποία είναι συχνά στους ηλικιωμένους, μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη, αφενός λόγω της αίσθησης που προκαλούν ότι χάνει κανείς την ανεξαρτησία του ή την ικανότητα να φροντίζει τον εαυτό του, αφετέρου λόγω του συνεχούς πόνου που συχνά συνοδεύει τα χρόνια σωματικά νοσήματα.
Τέλος, είναι γνωστό ότι οι ηλικιωμένοι χρησιμοποιούν πολλά φάρμακα για τη θεραπεία σωματικών νοσημάτων (π.χ. υπέρταση), ορισμένα από τα οποία μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη.
Θεραπεία,
Η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται με επιτυχία σε μεγάλο ποσοστό.
Το 80-90% των καταθλιπτικών ασθενών ανταποκρίνονται στη θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή την ψυχοθεραπεία ή το συνδυασμό των δύο.
Θεραπεία με φάρμακα,
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα άρχισαν να χορηγούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης από το 1950 και χρησιμοποιούνται για να αποκαταστήσουν τα ελλείμματα των νευροδιαβιβαστών. Τα φάρμακα αυτά δεν είναι υπνωτικά ή ηρεμιστικά, αλλά ούτε και διεγερτικά. Δεν προκαλούν εθισμό και δεν έχουν κάποια διεγερτική δράση σε ανθρώπους που δεν εμφανίζουν κατάθλιψη. Παρόλο που οι γνώσεις μας για τα φάρμακα αυξήθηκαν σημαντικά τελευταία, εντούτοις δεν είναι δυνατόν ακόμη να προβλέψουμε ποιο είναι το πιο κατάλληλο φάρμακο για ένα συγκεκριμένο ασθενή. Αυτό σημαίνει ότι αρκετές φορές, είναι απαραίτητο ο γιατρός να δοκιμάσει διάφορα φάρμακα πριν καταλήξει σ’ αυτό που είναι το καλύτερο για το συγκεκριμένο ασθενή.
Ο γενικός κανόνας που ισχύει για τα αντικαταθλιπτικά, είναι ότι όλα είναι το ίδιο αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης αλλά διαφέρουν στις παρενέργειες. Παρενέργειες γενικά εμφανίζουν όλα τα φάρμακα, αλλά είναι σημαντικό να ξέρει κανείς ότι ο γιατρός που χορηγεί ένα φάρμακο φροντίζει ώστε το κέρδος που έχει ο ασθενής από τη θεραπεία να είναι μεγαλύτερο από την ενόχληση λόγω των παρενεργειών.
Γενικά τα αποτελέσματα από τη θεραπεία με αντικαταθλιπτικά εμφανίζονται σε τρεις με τέσσερις εβδομάδες από την έναρξη.
Στους ηλικιωμένους όμως, απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για την εμφάνιση των αποτελεσμάτων της θεραπείας, που μπορεί να φθάσει και τους δύο μήνες.
Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζει κανείς ότι, μετά τη βελτίωση του ασθενή,
η θεραπεία με τα αντικαταθλιπτικά πρέπει να συνεχίζεται για τουλάχιστον έξι μήνες, σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Ο λόγος είναι ότι, εάν ο ασθενής διακόψει με δική του πρωτοβουλία τη θεραπεία σ’ αυτό το διάστημα των έξι μηνών, τότε κινδυνεύει να εμφανίσει ξανά τα συμπτώματα της νόσου.
Ψυχοθεραπείες,
Αυτή η κατηγορία θεραπείας περιλαμβάνει τη συζήτηση μεταξύ ενός εκπαιδευμένου επαγγελματία(ψυχιάτρου, ψυχολόγου, κοινωνικού λειτουργού) και ενός ασθενούς που παρουσιάζει συναισθηματικά προβλήματα ή προβλήματα στη συμπεριφορά του. Ο θεραπευτής χρησιμοποιεί συγκεκριμένες τεχνικές που βασίζονται σε αρχές της ψυχολογίας, για να βοηθήσει τον ασθενή να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η κατάθλιψη είναι μία αρκετά συχνή ψυχική νόσος, ιδιαίτερα όσον αφορά τους ηλικιωμένους.
Κύρια συμπτώματά της είναι η θλίψη ή η στεναχώρια που αισθάνεται κανείς, η απώλεια του ενδιαφέροντος και της ευχαρίστησης, η εύκολη κόπωση, η διαταραχή στη μνήμη, διάφορες σωματικές ενοχλήσεις(όπως διάχυτοι πόνοι), και άσχημες, αρνητικές σκέψεις που μπορεί να φθάσουν μέχρι και σε ιδέες αυτοκτονίας.
Η θεραπεία με φάρμακα, η ψυχοθεραπεία ή ο συνδυασμός των δύο, συνήθως ανακουφίζει τον ασθενή, ακόμα και στις περιπτώσεις σοβαρής μορφής της νόσου.
Για περισσότερες πληροφορίες συμβουλευτείτε το γιατρό σας.
Ελληνικη Γεροντολογική Εταιρία
