Ο φαύλος κύκλος των διακρίσεων: Αγχος και ματαίωση από τον κοινωνικό αποκλεισμό και το trafficking
Συγγραφέας Μαρία Λασσιθιωτάκη Γράφτηκε στις ,
Α΄Μέρος
Ο κοινωνικός αποκλεισμός
Ο υποτιμητικός και περιφρονητικός τρόπος αντιμετώπισης της διαφορετικότητας των ανθρώπων είναι γνωστός από παλιά, σχεδόν ανήκει στην αιωνιότητα της ανθρώπινης ιστορίας.
Οι κοινωνίες πάντα συμπεριφέρονταν μειωτικά στους φτωχούς, τους ανάπηρους, τους ψυχικά άρρωστους ακόμα και στους ξένους. Ας μη ξεχνάμε τον Καιάδα των Σπαρτιατών και ότι. ακόμα και στην αρχαία Ελλάδα της Δημοκρατίας ήταν ισχυρή η ιδεολογία του « πας μη Ελλην βάρβαρος» και φυσικά οι ξένοι όχι μόνο δεν αμφισβητούσαν την άνιση μεταχείριση που τους είχε επιβληθεί αλλά δέχονταν καρτερικά κάθε συνέπειά της, όπως ήταν η φτώχεια, η υποτίμηση και η στέρηση των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων τους .
Η προκατάληψη λοιπόν για τον διαφορετικό άνθρωπο έχει τις ρίζες της στο πολύ μακρινό παρελθόν. Από τότε υπήρχαν οι κοινωνικά αδύναμες ομάδες, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό τους την διαφορετική « ράτσα» Η λέξη προέρχεται από την αραβική ras και σημαίνει κεφάλι. Οι Αραβες, επειδή αποτελούνταν από πολλές φυλές και ζούσαν τον νομαδικό τρόπο ζωής είχαν καθιερώσει ένα όνομα για κάθε μια από αυτές. . Κάθε μέλος έπρεπε να θυμάται την ονομασία της φυλής που ανήκε, «να την κρατά δηλαδή μέσα στο κεφάλι του» . Μόνο έτσι ένιωθε ξεχωριστός αυτός και η φυλή του, σε σχέση με τις υπόλοιπες.
.Από αυτή τη λέξη προήλθε ο ρατσισμός, δηλαδή ο αποκλεισμός και η περιθωριοποίηση, με βάση τη φυλή, μικρών ομάδων από τα δικαιώματα και τα προνόμια , που απολαμβάνει η ευρύτερη κοινωνία.
Η ετερότητα, δηλαδή το να είναι κάποιος διαφορετικός από τους άλλους και να ανήκει σε αριθμητικά μικρότερες πληθυσμιακές ομάδες, δείχνει να είναι ένα από τα κυριότερα στοιχεία του κοινωνικού αποκλεισμού και του ρατσισμού. Η ετερότητα επιφυλάσσει σχεδόν αυτόματα μια θέση αδυναμίας, μια κατάσταση «ευπάθειας» του ατόμου στο κοινωνικό πεδίο . Ενα άτομο, γίνεται θύμα του κοινωνικού αποκλεισμού, επειδή και μόνον ανήκει σε μια ομάδα με συγκεκριμένα και διαφορετικά χαρακτηριστικά., φυλετικά, κοινωνικά, οικονομικά, επαγγελματικά, ή επειδή πάσχει από οργανική, πνευματική ή ψυχική αρρώστια.
Σήμερα, ο κοινωνικός αποκλεισμός, αν και είναι μια σχετικά πρόσφατη εννοιολογική κατασκευή, δεν περιγράφει τίποτε το καινούριο. Επινοήθηκε γύρω στο 1960, όταν το φαινόμενο της περιθωριοποίησης άρχισε να απασχολεί τους κοινωνικούς επιστήμονες και τους ευαίσθητους απέναντι στην αδικία ανθρώπους. Χρησιμοποιείται λανθασμένα με διπλή σημασία και σημαίνει: 1) Τον στιγματισμό, την περιθωριοποίηση και τη φτώχεια και 2) Τα κοινωνικά και νομοθετικά μέτρα , που στοχεύουν στην καταπολέμησή του. Γι αυτή τη δεύτερη σημασία του κοινωνικού αποκλεισμού θα ήταν καλύτερα να βρεθεί μια άλλη έννοια.
.Την τελευταία 10ετία οι κοινωνικές και ψυχολογικές μελέτες, όπως και οι νομοθετικές παρεμβάσεις αποσκοπούν να εξαλείψουν τις αιτίες και τα αποτελέσματά του κοινωνικού αποκλεισμού και να αποκαταστήσουν χιλιάδες ανθρώπους, που αδικούνται κοινωνικά χωρίς κανένα λόγο. Χιλιάδες άνθρωποι υποφέρουν, εξαιτίας του αδικαιολόγητου στιγματισμού και καταλήγουν να επιβιώνουν στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής..
Πραγματικά, τα άτομα που βιώνουν τον αποκλεισμό δοκιμάζονται σκληρά, συναντούν συνεχώς εμπόδια στην άσκηση των φυσικών δικαιωμάτων τους, όπως είναι η ελευθερία και η αυτοπραγμάτωση, μέσα στην κοινωνία, που ζουν. Η παραβίαση των ατομικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων τους είναι γι αυτούς μια διαρκής τραυματική εμπειρία, που τα αναγκάζει να ζουν σε συνθήκες κυριολεκτικά ανεπίτρεπτης εξαθλίωσης .
Ο κοινωνικός αποκλεισμός οδηγεί μοιραία στην φτώχεια κι αυτό δεν μπορεί παρά να αποτελεί σκάνδαλο. Η φτώχεια δεν είναι η φυσική συνέπεια της διαφορετικότητας όπως π.χ μια σωματική αναπηρία μπορεί να οδηγεί σε κάποιες κινητικές ή άλλες οργανικές δυσλειτουργίες. .Η φτώχεια είναι μια επιλογή, μια επικίνδυνη και συνειδητή συμπεριφορά της ομάδας πλειοψηφίας, μια πανούργα και πολυσύνθετη διαδικασία, που στοχεύει αποκλειστικά στην ενδυνάμωση των ισχυρών και πλειοψηφικών ομάδων, σε βάρος των ασθενέστερων και μικρότερων. Η σχέση αυτών των ισχυρών ομάδων με το θεσμοθετημένο σύστημα στηρίζεται στην πίεση που αυτές ασκούν για την απόκτηση όλο και περισσότερων προνομίων , σε βάρος των ευπαθών και αδύναμων ομάδων.
ΟΙ αιτίες του κοινωνικού αποκλεισμού
Σύγκριση και ανωτερότητα
Στον άνθρωπο δεν είναι ευχάριστο να ζει μόνος του. Αντίθετα, υπάρχει έμφυτη η ανάγκη της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον και τους άλλους ανθρώπους. Μέσα στο περιβάλλον συντελείται η μάθηση ,η απόκτηση εμπειριών και βιωμάτων, μέσα στο περιβάλλον δημιουργούνται οι συνθήκες για εξέλιξη και αυτοπραγμάτωση. Αυτές είναι και οι αιτίες που οδήγησαν στην δημιουργία οργανωμένων κοινωνιών και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ένταξη ενός ατόμου σε μια κοινωνία ή έστω μια κοινωνική ομάδα, που διαθέτει κύρος και δύναμη, του εξασφαλίζει ασφάλεια και σταθερότητα, άρα περισσότερες δυνατότητες εξέλιξής του.
Κάθε άτομο προσπαθεί να βρει την θέση του μέσα στην κοινωνία. Αυτό γίνεται βαθμιαία σε δυο επίπεδα:
Στο πρώτο επίπεδο τα άτομα συγκρίνονται με τους άλλους και αποκτούν επίγνωση για το ποιά και πως είναι, τι ικανότητες έχουν και σε ποια θέση του κοινωνικού πεδίου βρίσκονται
Στο δεύτερο επίπεδο τα άτομα, αν αυτή η θέση που κατέχουν δεν παρέχει δυνατότητες εξέλιξης και θετική αξιολόγηση του εαυτού, προσπαθούν να μετακινηθούν σε μια άλλη θέση, καλύτερη , μια θέση με περισσότερο κύρος, δύναμη και επιρροή. Σ΄αυτό το δεύτερο επίπεδο, αλλαγής της θέσης, τα άτομα έχουν δυο επιλογές:
1. Να προσπαθήσουν να κατακτήσουν αξιοκρατικά και με έντιμα μέσα μια καλύτερη κοινωνική θέση.
2. Να μειώσουν τους άλλους με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλίσουν μια καλύτερη θέση για τον εαυτό τους και με το λιγότερο κόστος ψυχικής ενέργειας.
Η γένεση και η διατήρηση των κοινωνικών διακρίσεων στηρίζεται στη μειωτική για τους άλλους ψυχολογική διαδικασία . Και επειδή σταθερά θέλουμε να βελτιώνουμε τη θέση μας επίσης σταθερά προσπαθούμε να υποβαθμίζουμε την θέση των άλλων , κατασκευάζοντας στερεότυπα και προκαταλήψεις ή αποδίδοντας δυσμενή χαρακτηριστικά προσωπικότητας σε άτομα και σε ομάδες ατόμων, όπως π.χ οι ανάπηροι θεωρούνται δύστροποι και κακότροποι άνθρωποι, οι Αλβανοί αναξιόπιστοι, και οι Ρουμάνοι απατεώνες. Ουσιαστικά πρόκειται για απόρριψη, άλλοτε ανοικτή και άλλοτε υποσυνείδητη.
Ισχύς και αδυναμία
Η αίσθηση του ανήκειν σε μια ομάδα κύρους
Αυτή η ανάγκη για συνεχή διατήρηση και βελτίωση της κοινωνικής θέσης του ατόμου οδήγησε στην οργάνωση υποομάδων μέσα στην κοινωνία. Τα άτομα προσπαθούν να ενταχθούν στην καλύτερη, ισχυρότερη και μεγαλύτερη κοινωνική ομάδα, αυτή, που θεωρούν πιο αξιόπιστη και ικανή να τους προσδώσει, πέραν των ατομικών τους θετικών χαρακτηριστικών, και κάποια περισσότερα στοιχεία θετικής αυτοαξιολόγησης και κοινωνικής δύναμης.
Η ανάγκη και αίσθηση του ανήκειν σε μια ισχυρή ομάδα εξηγεί τους λόγους της δημιουργίας, καλλιέργειας και διατήρησης των κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των ομάδων.. Η επιθυμία διάκρισης μας οδηγεί , π.χ, να προσπαθούμε τα παιδιά μας να σπουδάσουν για να γίνουν διακεκριμένα, να κάνουμε παρέα με ξεχωριστούς ανθρώπους, να υπερηφανευόμαστε για την καταγωγή και τους προγόνους μας .
Ομως, δεν είναι δυνατόν να είμαστε όλοι διακεκριμένοι, πλούσιοι, έξυπνοι, όμορφοι, μορφωμένοι και υγιείς. Κι έτσι, αναπτύσσουμε τον ανταγωνισμό και την επιθετικότητα, προκειμένου να αποκλεισθούν όσο γίνεται περισσότεροι από το μοίρασμα του αγαθού της διάκρισης και της δύναμης.
Για το άτομο, η αίσθηση και η ανάγκη του ανήκειν σε μια ομάδα και κατά προτίμηση σε μια μεγάλη ομάδα είναι πολύ ισχυρή. Μέσω της ομάδας αισθάνεται ότι μπορεί να διατηρήσει ακόμα και να βελτιώσει τη θέση του, να αντέξει καλύτερα τη σύγκριση και τον ανταγωνισμό Η απόκτηση μιας ομαδικής κοινωνικής ταυτότητας είναι πιο εύκολη, πιο άκοπη θα λέγαμε, και γι αυτό το λόγο, όπως προαναφέρθηκε, είναι τόσο ορατή η ανάγκη των ανθρώπων να οργανωθούν και να ανήκουν κάπου.. Κι αυτό δεν γίνεται σχεδόν ποτέ ανώδυνα και αναίμακτα για τους άλλους. Οι περισσότερες ομάδες πλειοψηφίας εκπέμπουν με ιδιαίτερα δυναμικό και παράλογο τρόπο ένα μήνυμα διεκδίκησης, αναπτύσσουν μια επίσης παράλογη επιχειρηματολογία , μόνο και μόνο για να εξασφαλίσουν μεγαλύτερο κομμάτι από τις κοινωνικές παροχές και διακρίσεις . Ένα τέτοιο παράλογο επιχείρημα, ένα αδικαιολόγητο « πάτημα» είναι και η κατάσταση αδυναμίας κάποιων συνανθρώπων μας. Με κριτήριο την φυσική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική αδυναμία, τα κάποια άτομα αποκλείονται από τις ίσες ευκαιρίες και δεν μπορούν να εξασφαλίσουν μια ισότιμη και δίκαιη κοινωνική θέση.
Αίσθηση του ανήκειν σε μια ομάδα ντροπής
Οι αδύναμες ή ευπαθείς ομάδες έχουν δεχθεί κατ΄ επανάληψη την βάναυση μεταχείριση και το στίγμα του αποκλεισμού .
Η αδυναμία , των ατόμων μιας ομάδας, εξαιτίας της φτώχειας, της χαμηλής κοινωνικής διαστρωμάτωσης ή της άσκησης κάποιου δήθεν ταπεινού επαγγέλματος ή της αρρώστιας, (καρκινοπαθείς, ΑΙDS, χρόνιες ασθένειες κλπ.,) φέρνει στην επιφάνεια την αιώνια και αρχέτυπη σύγκρουση των ανθρώπων για δύναμη και επικράτηση, «τον πόλεμο» με βασικό κίνητρο το μοίρασμα των αγαθών- συμβολικών και υλικών- μεταξύ των λίγων.
Ποιες θεωρούνται ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού
Μετανάστες
Πρόσφυγες
Παλινοστούντες
Τσιγγάνοι
Ανεργοι ( υποομάδες ηλικιωμένοι, νέοι, μακράς ή σύντομης διάρκειας)
Ατομα με αναπηρίες και χρόνιες ασθένειες
Ψυχικά ασθενείς ( Το φοβερό στίγμα της τρέλας )
Χρήστες ουσιών
Αποφυλακισμένοι
Η τρίτη ηλικία
Μονογονεϊκή οικογένεια
Κάτοικοι παραμεθόριων περιοχών
Αποροι
Αστεγοι
Ατομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό
(Εισήγηση στο Συνέδριο της Ενωσης Διοικητικών Δικαστών και του Κέντρου Επιμόρφωσης Δημόσιας Διοίκησης , στην Κέρκυρα, 10-12 Ιουνίου 2005 )
_____________________________________________________________________
Ο φαύλος κύκλος των διακρίσεων: Αγχος και ματαίωση από τον κοινωνικό αποκλεισμό και το trafficking
Β΄Μέρος
Οι συνέπειες του κοινωνικού αποκλεισμού
Ο φαύλος κύκλος των διακρίσεων
Αυτή η μειωτική και απαξιωτική για τις μικρές ομάδες ψυχολογική διαδικασία είναι η απαρχή του φαύλου κύκλου των διακρίσεων: Τα στερεότυπα, οι προκαταλήψεις ,οι κατηγοριοποιήσεις, οι κοινωνικές κατασκευές για τα χαρακτηριστικά της φυλής, του φύλου, της υγείας ή της ασθένειας δεν επιτρέπει και μερικές φορές απαγορεύει στις ευπαθείς ομάδες να κρατήσουν τις θέσεις τους στη συλλογική ζωή, γεγονός που αναπτύσσει την επιθετικότητα, την εγκληματικότητα και την παραβατικότητα. Αυτές οι συμπεριφορές αυξάνουν ακόμα περισσότερο τις προκαταλήψεις και τον φόβο του ευρύτερου πληθυσμού. Θα πρέπει να τονισθεί ότι κάθε άτομο κάτω από τις περιστάσεις γίνεται διαφορετικό. Αν βιώνει ένα περιβάλλον με συνθήκες ασφάλειας , έχει θετικές συμπεριφορές, ενώ, αν απειλείται, οι συμπεριφορές του είναι αρνητικές.
Η φτώχεια, ο κατατρεγμός, η εξαθλίωση και η ανεργία οδηγούν τις ευπαθείς ομάδες, με κάποιες νομοτέλειες στην ταπείνωση και στο άνοιγμα ενός πεδίου για:ανεξέλεγκτες συγκρούσεις.
Trafficking
Ο προσανατολισμός στο κέρδος, η απόκτηση καταναλωτικών αγαθών , ο εύκολος πλουτισμός, ο ατομισμός και η έλλειψη συμπόνοιας αποτελούν τις σύγχρονες κοινωνικές τάσεις. . Μέσα σ΄αυτή την γενικότερη αντίληψη αναπτύχθηκε το trafficking και οι trafficers .
Το trafficking είναι σύγχρονος νεολογισμός σημαίνει με μια λέξη δουλεμπόριο και εμπεριέχει τη στρατολόγηση και τη μεταφορά ανθρώπων από τους trafficers σε διάφορα μέρη του κόσμου, με τη χρήση απειλής και την άσκηση κάθε μορφής πίεσης ή βίας . Σημαίνει, επίσης, την κατάχρηση εξουσίας και την απόκτηση ελέγχου πάνω σε ανθρώπους, με στόχο την εκπόρνευση γυναικών και παιδιών, την καταναγκαστική εργασία , τη δουλειά σε επίπεδο σκλάβου και την υποχρέωση των ατόμων να προσφέρουν καταναγκαστικά τις υπηρεσίες τους ή να δέχονται την αφαίρεση οργάνων του σώματός τους.
Παραβατικότητα- Εγκληματικότητα
Η παραβατικότητα και η εγκληματικότητα, που παρατηρείται σε ορισμένες ομάδες αποκλεισμού εκπορεύεται από την ζωή στο περιθώριο. Η κατάργηση κάθε ανθρώπινου και ατομικού δικαιώματος, ο ανεξίτηλος στιγματισμός και η κοινωνική καχυποψία, π.χ οι μετανάστες θεωρούνται ότι είναι « εν δυνάμει εγκληματίες» λειτουργεί ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία: Οδηγεί ακριβώς εκεί που η κοινωνία φοβάται: Στην κλοπή και την καταστρατήγηση των νομικών και κοινωνικών κανόνων, αποτέλεσμα του θυμού και της επιθετικότητας, που εγείρει ο αποκλεισμός.
Ψυχολογικές συνέπειες
Οι ψυχοκοινωνικές μειονεξίες και το διαταραγμένο συναίσθημα είναι καταστάσεις πολύ συνηθισμένες στις ευπαθείς ομάδες:
Αγχος και φόβος
Κυρίαρχο συναίσθημα των ευπαθών ομάδων είναι το άγχος, συνέπεια της αβεβαιότητας, της ανασφάλειας και του διλήμματος « τι να κάνω και ποιόν δρόμο να ακολουθήσω».Η καθήλωση σ΄αυτό το στάδιο γίνεται αιτία θυμού, οργής, επιθετικότητας, βίας αλλά και κατάθλιψης.
Ματαίωση.
Η ματαίωση είναι επίσης το πιο συνηθισμένο συναίσθημα στα θύματα του κοινωνικού αποκλεισμού. Μπροστά τους ορθώνεται η αδυναμία να κάνουν όνειρα, να έχουν προσδοκίες και να νοηματοδοτούν τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους. ο αίσθημα της ματαίωσης που φτάνει πολλές φορές μέχρι την απελπισία και την απόγνωση μπροστά στα πραγματικά και αξεπέραστα αδιέξοδα, μειώνει την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίμηση και καθιστά ιδιαίτερα εύθραυστη την κοινωνική ταυτότητα του ατόμου. Η ματαίωση είναι απαγορευτική στην ανάγκη κινήτρων, στόχων και την αυτοπραγμάτωση.
Ενοχή και ντροπή.
Πολλά άτομα βιώνουν συναισθήματα ενοχής, επειδή δεν είναι σε θέση να προσφέρουν στα παιδιά και την οικογένειά τους την δυνατότητα μιας ποιοτικής ζωής.
Απώλεια και πένθος
Η απομάκρυνση από τη χώρα καταγωγής, τη μητέρα-πατρίδα από τις ρίζες, δημιουργεί συναισθήματα απώλειας και πένθους και πολύ περισσότερο όταν η χώρα υποδοχής αποδεικνύεται « κακιά μητριά».
Πικρία Τα συναισθήματα πικρίας είναι συνηθισμένα , εξαιτίας της ζωής τους κάτω από τα όρια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας , της αδικίας και της εκμετάλλευσης οδηγούν σε παραίτηση .και μαθημένη ανημπόρια.
Σε κοινωνικό επίπεδο συνήθως παρατηρούνται
Ρωγμές στη δομή του κοινωνικού υποκειμένου.
Για τους μετανάστες , ειδικότερα, κάποια στοιχεία αποτελούν μέρος της δομής του ως κοινωνικού υποκειμένου, όπως είναι η χαμηλόμισθη εργασία, η συνεχής δοκιμασία των σωματικών αντοχών, οι πιέσεις αποδοχής της κυρίαρχης κουλτούρας αλλά και διατήρησης των εθνικών και πολιτισμικών διαφορών. Οι πιέσεις αυτές οδηγούν τους μετανάστες σε μια τάση αποστασιοποίησης τόσο από το έθνος καταγωγής του όσο και από τη χώρα υποδοχής τους.
Όμως, αυτό που πραγματικά καθορίζει την αυτο-αναφορά του μετανάστη είναι οι συνθήκες της προσωπικής του ζωής Η διάσπαση της οικογένειας, τα γλωσσικά και οικονομικά προβλήματα, οι δυσκολίες απόκτησης νόμιμης υπόστασης στην Ελλάδα δυσκολεύουν πάρα πολύ την κοινωνική τους ένταξη και την εκ μέρους τους αποδοχή ότι είναι άτομα της ελληνικής κοινωνίας. Για τους μετανάστες ειδικότερα υπάρχει αυτό το φοβερό συναίσθημα που προκαλεί το γεγονός ότι αιωρούνται ανάμεσα σε δυο μερικές φορές και τρεις κόσμους: :Τη μητέρα πατρίδα και τη χώρα/ χώρες υποδοχής.
Ενδοοικογενειακές συγκρούσεις
Τα « ξεσπάσματα» είναι συνηθισμένα οικογενειακά φαινόμενα εξαιτίας του θυμού, του άγχους και της ματαίωσης.
Απομόνωση, μοναξιά
Η αρνητική θέση του ευρύτερου πληθυσμού για την ασθένεια, την αναπηρία, την καταγωγή, οδηγεί, ειδικά τους μετανάστες, στην μοναξιά την απομόνωση. Συνήθως αναπτύσσουν, ως επιλογή και ως στρατηγική άμυνας, την αυτοαπομόνωση και τον αυτοαποκλεισμό, προκειμένου να αποφύγουν τον φόβο της απόρριψης.
Σύγκρουση και επεξεργασία της σύγκρουσης μεταξύ των ομάδων
Οι υγιείς άνθρωποι αναζητούν το νόημα στη ζωή τους, επιδιώκουν την πρόοδο ,έχουν όνειρα και προσδοκίες και θέλουν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους με τους άλλους. Πολλές φορές αντιμετωπίζουν, αντί το μοίρασμα, την εχθρότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την σύγκρουση, ανάλογα με το βαθμό συμμόρφωσης ή ανεξαρτησίας που τα άτομα διαθέτουν. Όπως είναι κατανοητό, η ένταξη ενός ατόμου σε μια υποστηρικτική ομάδα, με κοινά χαρακτηριστικά αυξάνει τον βαθμό ανεξαρτησίας του, άρα και τις πιθανότητες σύγκρουσης.
Στο άκουσμα της σύγκρουσης, πολλοί από μας μπορεί να νιώσουν απειλητικά. Όμως οι σύγκρουση έχει διάφορα επίπεδα και σε καμιά περίπτωση δεν ταυτίζεται μόνο με την επιθετικότητα, τη βία και την ωμότητα αλλά και με τον πολιτισμό, την ανάπτυξη και την εξέλιξη. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές από τις κοινωνικές αλλαγές αλλά και τις επιστημονικές ανακαλύψεις δέχθηκαν αρνητική κριτική στα πρώτα τους βήματα και στη συνέχεια καθιερώθηκαν, κάνοντας τη ζωή μας καλύτερη. Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι σε καμιά περίπτωση ένας άνθρωπος δεν δέχεται να μένει στο περιθώριο για πάντα. Θα αντισταθεί.
Η διαφορετική άποψη ή κατάσταση αυτόματα ανοίγει ένα πεδίο σύγκρουσης και είναι υγιής εφόσον τα άτομα διαπραγματεύονται την διαφωνία με ειρηνικούς τρόπους, όπως είναι ο διάλογος, η ανάπτυξη επιχειρημάτων, η σταθερότητα της διεκδίκησης , η ευελιξία , η προσαρμογή, και η ενημέρωση των άλλων.
Επίλογος
Στις μέρες μας, κοινωνική πραγματικότητα είναι πολύπλοκη, δυναμική και πολυδιάστατη. Όλα αλλάζουν με γρήγορους ρυθμούς, η σταθερότητα που κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη, δεν υπάρχει.
Η κοινωνική θέση των ατόμων και των ευρύτερων ομάδων δείχνει να είναι επισφαλής. Οι σημερινοί καλά αμειβόμενοι εργαζόμενοι αύριο μπορεί να είναι άνεργοι και μια τοπική πολεμική σύρραξη , μια κατάρρευση κάποιου καθεστώτος, μπορεί να οδηγήσει σε ομαδική μετακίνηση του πληθυσμού, δηλαδή σε εξωτερική μετανάστευση. Όπως δείχνουν τα πράγματα, ζούμε σε μια εποχή μειονοτήτων. . Η παρουσία τους είναι αισθητή και έντονη όπως και η σύγκρουση με την ευρύτερη ομάδα του πληθυσμού. Η αναγνώριση και η αποδοχή της διαφοράς τους, σε συνθήκες ισότητας και ισονομίας η άρνησή τους να απορροφηθούν και η πρόθεσή τους να διατηρήσουν αυτή τη διαφορά είναι από τα πιο τα κυρίαρχα αιτήματά τους.
Οι μειονότητες διεκδικούν από κοινού την θέση που τους ανήκει στο κοινωνικό πεδίο, δηλαδή μια καλύτερη μοίρα, το ευ ζην και την ποιότητα ζωής.
Πλέον, η αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού γίνεται πολύ πιο οργανωμένα και πιο αποτελεσματικά. Αυτό σημαίνει ότι η διαχείριση των συγκρούσεων , που προβάλλουν στα διάφορα στάδια, είναι πιο επιτυχημένη .και αυτό οφείλεται, σ΄ένα μεγάλο βαθμό, στην κινητοποίηση και τη στήριξη που προσφέρουν οι κρατικοί και κοινωνικοί φορείς, τα νομοθετικά πλαίσια και κάθε είδους πρωτοβουλία άλλων ομάδων.
Η στήριξη των κοινωνικών μειονοτήτων απέναντι στις κοινωνικές διακρίσεις , τον αυταρχισμό και τη βία είναι δείγμα ανθρωπισμού και πολιτισμού.
Βιβλιογραφία
Παπαστάμου Στάμος Διομαδικές σχέσεις Εκδ. Οδυσσέας
Παπαστάμου Στάμος Η κοινωνική επιρροή Εκδ. Οδυσσέας
Παπαστάμου Στάμος Εγχειρίδιο Κοινωνικής Ψυχολογίας Εκδ. Οδυσσέας
Deutsch, M. The resolution of conflict: Constructive and destructive processes
New Haven CT Yale University Press ( 1973)
Eisenberg, EM Ambiguity as strategy in organizational communication.
Communication Monographs 1984, 51, 227-242
(Εισήγηση στο Συνέδριο της Ενωσης Διοικητικών Δικαστών και του Κέντρου Επιμόρφωσης Δημόσιας Διοίκησης , στην Κέρκυρα, 10-12 Ιουνίου 2005
