Βιταμίνη D
Συγγραφέας Σταυρούλα Γούναρη Γράφτηκε στις ,
Η Βιταμίνη D είναι μία λιποδιαλυτή βιταμίνη απαραίτητη για την υγεία των οστών και των δοντιών. Οι βασικές μορφές της είναι η D2 (εργοκαλσιφερόλη) και η D3 (χοληκαλσιφερόλη).
Το μεγαλύτερο ποσοστό της βιταμίνης D που χρειάζεται ο άνθρωπος σε καθημερινή βάση παράγεται ενδογενώς και σχηματίζεται στο δέρμα.
Κατά την έκθεση στον ήλιο, η 7-δίυδροχοληστερόλη( πρόδρομη μορφή βιταμίνης D στο σώμα), υφίσταται διάφορες υδροξυλιώσεις και τελικά μετατρέπεται στην 1,25(ΟΗ)D3 που είναι η πιο δραστική μορφή της βιταμίνης D και είναι απαραίτητη στον οργανισμό.
Παρά το γεγονός πως το μεγαλύτερο μέρος της συντίθεται στο σώμα, συχνά παρατηρείται ανεπάρκεια ή έλλειψή της. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο στις χώρες του Βορρά όπου εκεί η έκθεση στον ήλιο είναι περιορισμένη αλλά και στις λεγόμενες Μεσογειακές χώρες( Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία) όπου επικρατεί εύκρατο κλίμα, παρατηρείται εποχιακή έλλειψή της κυρίως το διάστημα Φεβρουαρίου- Μαΐου
Η έλλειψή της συχνά οφείλεται στον σύγχρονο τρόπο ζωής των ανθρώπων και στην δυτικού τύπου διατροφή. Πιο συγκεκριμένα:
- οι κλειστοί εργασιακοί και οικιστικοί χώροι
- η χρόνια χρήση αντηλιακών
- η ατμοσφαιρική ρύπανση
- ο ελάχιστος χρόνος παραμονής καθημερινά σε υπαίθριους ανοιχτούς χώρους
- σύνδρομα δυσαπορρόφησης και ηπατικές παθήσεις, νεφρική ανεπάρκεια και χειρουργεία
- η παχυσαρκία και η ηλικία,
- τα fast food τρόφιμα και τα επεξεργασμένα προιόντα.
- ορισμένα φάρμακα κυρίως αντιεπιληπτικά και βαρβιτουρικά
- και ο τρόπος ένδυσης.Τους χειμερινούς μήνες ο μέσος όρος έκθεσης στον ήλιο για τον σχηματισμό της βιταμίνης D είναι περίπου 2,5 ώρες ενώ το καλοκαίρι αρκούν 15-20 λεπτά για την ενδογενή παραγωγή της.
Η ελάχιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση της για την αποφυγή ελλείψεων είναι 400 ΙU για τα βρέφη(1-12 μηνών), 600 ΙU( για παιδιά 1-13 ετών, εφήβους, ενήλικες ως 70 ετών, εγκύους και θηλάζουσες) και 800 IU για ενήλικες >70 ετών. Ενώ καθημερινά η πρόσληψή της δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις 2000 IU.
Άτομα που έχουν μεγαλύτερες απαιτήσεις σε βιταμίνη D είναι :
- Τα βρέφη που θηλάζουν και κυρίως όσα δεν εκτίθενται πολύ στον ήλιο
- Οι εγκυες και οι θηλάζουσες μητέρες
- Τα ηλικιωμένα άτομα και κυρίως όσα έχουν οστεοπόρωση, ιστορικό καταγμάτων ποδιών, περιορισμένη κινητικότητα ή όσοι ζουν σε οίκους ευγηρίας( κλειστούς χώρους)
- Παιδιά στο στάδιο της εφηβείας
- Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες
- Τα άτομα με σκουρόχρωμη επιδερμίδα
- Οι αυστηρά χορτοφάγοι
- Όσοι έχουν σύνδρομα δυσαπορρόφησης εντέρου, κοιλιοκάκη ή έχουν υποστεί χειρουργική επέμβαση.
Ποιος είναι ο ρόλος της βιταμίνης D στον οργανισμό?
- Συμβάλλει στην μέγιστη απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου και στην εναπόθεσή του στα οστά.
- Περιορίζει την έκκριση της PTH, αποτρέποντας την εμφάνιση δευτεροπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού και οστεοπόρωσης.
- Δρα προληπτικά και θεραπευτικά στην αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου (κυρίως του μαστού, του προστάτη, του παχέος εντέρου, του όρθρου) και διαφόρων μορφών λευχαιμίας, καθώς εμποδίζει τον ανώμαλο κυτταρικό πολλαπλασιασμό.
- Προάγει την εναπόθεση του ασβεστίου και του φωσφόρου στα οστά συμβάλλοντας στην διατήρηση της οστικής μάζας, της οστικής πυκνότητας και της μυϊκής λειτουργίας.
- Αποτρέπει την εμφάνιση οστεοπόρωσης και οστεοπενίας.
- Προστατεύει από την εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων καθώς μειώνει την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου ή εμφράγματος του μυοκαρδίου.
- Προστατεύει τον οργανισμό από αυτοάνοσα νοσήματα, ενώ μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.
- Αποτρέπει την εμφάνιση Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 2, καθώς ρυθμίζει την λειτουργία των β-κυττάρων, την έκκριση ινσουλίνης και αυξάνει την ευαισθησία των κυττάρων στην γλυκόζη.
- Συμβάλλει στην σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και προλαμβάνει διάφορες λοιμώξεις του όπως κρυολόγημα, γρίπη, φυματίωση.
- Προλαμβάνει λοιμώξεις του αναπνευστικού όπως άσθμα, δύσπνοια, δυσκολία στην αναπνοή.Τι προκαλεί η έλλειψή της ?
- κόπωση, χρόνιο πόνο, μυϊκή αδυναμία και ατονία
- Κατάθλιψη και εναλλαγές διάθεσης
- Αναπνευστικά προβλήματα
- καρδιαγγειακές παθήσεις
- Αυτοάνοσα νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου και προβλήματα στην λειτουργία του θυρεοειδήΕκτός από την επιδερμική σύνθεσή της, η βιταμίνη D μπορεί να προσληφθεί και μέσω της διατροφής .Οι τροφές στις οποίες περιέχεται είναι:
- Λιπαρά ψάρια( τόνο, Σολωμό, τσιπούρα κ.ά.) και ιχθυέλαια
- Αβοκάντο
- Αυγά
- Γαλακτοκομικά προϊόντα ενισχυμένα με βιταμίνη D
- μοσχαρίσιο συκώτι, μανιτάρια
- Δημητριακά βρώμης
- Αρακάς
- θαλασσινά
- Σπιρουλίνα
- ορισμένα λαχανικά και ξηροί καρποί.
