Γενικές οδηγίες για την πρόληψη και τη διαχείριση συμπτωμάτων που δυσχεραίνουν τη διαιτητική πρόσληψη
Συγγραφέας Δένα Χατζηκώστα Κυριάκου Γράφτηκε στις ,
Απώλεια όρεξης
Έμφαση στην κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια και πρωτεΐνες.
Κατανάλωση του φαγητού το χρονικό διάστημα της ημέρας κατά το οποίο υπάρχει μεγαλύτερη όρεξη.
Κατανάλωση των αγαπημένων τροφίμων σε οποιοδήποτε γεύμα.
Σερβίρισμα μικρών (ή ανεκτών) μερίδων. Οι μεγάλες μερίδες μπορεί να επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Αποφυγή κατανάλωσης υγρών ή κατανάλωση μόνο μικρών ποσοτήτων μαζί με τα γεύματα. Κατανάλωση των υγρών ενδιάμεσα των γευμάτων και κατά προτίμηση έμφαση στην κατανάλωση υγρών πλούσιων σε ενέργεια και πρωτεΐνες π.χ. μιλκσέικ, γάλα, smoothies.
Διευκόλυνση της πράξης του φαγητού (βοήθεια στην προετοιμασία, χρήση έτοιμων τροφίμων κ.λ.π.).
Δημιουργία ευχάριστου περιβάλλοντος για την κατανάλωση τροφής, χωρίς βιασύνη και άγχος, παρουσία φίλων και συγγενών.
Αποφυγή δυσάρεστων οσμών ή έκθεση στη μυρωδιά του φαγητού που μαγειρεύεται, αποφυγή ακραίων γεύσεων και θερμοκρασιών των τροφίμων.
Αν δεν υπάρχει όρεξη για κύριο γεύμα, αυτό μπορεί να αντικατασταθεί από ένα σνακ της προτίμησης του ασθενούς.
Αν το αλκοόλ επιτρέπεται, κάποιο αλκοολούχο ποτό πριν το φαγητό ή κρασί με το φαγητό μπορεί να ενισχύσει την όρεξη.
Μια μικρή βόλτα πριν το γεύμα μπορεί, επίσης, να βοηθήσει την όρεξη.
Πρώιμος κορεσμός
Κατανάλωση μικρών γευμάτων σε συχνά, τακτά χρονικά διαστήματα.
Αποφυγή υγρών μία ώρα πριν το γεύμα ή μαζί με το γεύμα.
Αποφυγή λιπαρών, «πλουσίων» τροφίμων.
Ναυτία
Κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων (6-8 μικρών αντί 3 μεγάλων/ημέρα).
Προτίμηση σε τρόφιμα που κινούν το ενδιαφέρον του ασθενούς.
Έμφαση στη κατανάλωση της τροφής τις ώρες της ημέρας κατά τις οποίες το αίσθημα της ναυτίας είναι μικρότερο.
Αποφυγή οσμών τροφίμων οι οποίες μπορεί να επιδεινώσουν τη ναυτία του ασθενούς.
Περιορισμός ή αποφυγή κατανάλωσης λιπαρών, τηγανιτών, πικάντικων, υπερβολικά γλυκών ή αλμυρών τροφίμων, καθώς και τροφίμων με έντονη οσμή.
Αποφυγή υγρών κατά τη διάρκεια του γεύματος.
Χορήγηση τροφής όσο το δυνατόν πιο « ξηρής ».
Έμφαση σε τρόφιμα εύπεπτα, ήπιας γεύσης και μαλακής υφής.
Τρόφιμα κρύα ή σε θερμοκρασία δωματίου μπορεί να είναι καλύτερα ανεκτά από τα ζεστά, τα οποία συνήθως έχουν και έντονες μυρωδιές.
Προσθήκη πιπερόριζας σε γεύματα και σνακ.
Κατανάλωση φαγητού σε καλά αεριζόμενους χώρους που δεν είναι ζεστοί.
Αποφυγή κατάκλισης αμέσως μετά το γεύμα.
Η πρωινή ναυτία μπορεί να βελτιωθεί με την κατανάλωση ξηρών τροφίμων, πλουσίων σε υδατάνθρακες (π.χ. φρυγανιές, φρυγανισμένο ψωμί, κράκερ, μπισκότα).
Υπογευσία/αγευσία/δυσγευσία
Έμφαση σε τρόφιμα με έντονη γεύση.
Χρήση μυρωδικών και μπαχαρικών.
Χρήση ενισχυτικών γεύσης.
Χρήση σαλτσών με έντονη γεύση στις σάλτσες (με βάση το λεμόνι, το ξύδι κ.λ.π.).
Χρήση διαφόρων τρόπων επεξεργασίας που μπορεί να αυξήσουν τη γεύση των τροφίμων.
Αποφυγή κατανάλωσης φαγητού σε πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
Αν το κρέας έχει δυσάρεστη γεύση, αντικατάσταση αυτού με ψάρι, αυγό τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα. Το μαντάρισμα αυτού, επίσης, βοηθά.
Ειδικά προβλήματα:
Πικρό στόμα: αποφυγή τροφίμων με σακχαρίνη.
Μεταλλική γεύση: ξέπλυμα στόματος με λεμονάδα πριν το γεύμα, χρήση γυάλινων ποτηριών και πιάτων, καθώς και πλαστικών μαχαιροπήρουνων αντί μεταλλικών.
Γλυκιά γεύση: κατανάλωση λεμονάδας ή υγρών με πρόσμιξη σόδας ή ανθρακούχου μεταλλικού νερού.
Προσθήκη πιπερόριζας, μοσχοκάρυδου και κανέλας σε επιδόρπια και κρέμες μειώνει το αίσθημα του γλυκού.
Ξηροστομία
Κατανάλωση 8-10 ποτηριών υγρών χωρίς καφεΐνη και ζάχαρη ανά ημέρα.
Προσθήκη σάλτσα, κρέμας γάλακτος, ελαίου ή γάλακτος στα φαγητά.
Αποφυγή μαγειρικών επεξεργασιών που οδηγούν σε «στεγνά» τρόφιμα (όπως το τηγάνισμα και το ψήσιμο στο γκριλ) και προτίμηση αυτών που αφήνουν στα τρόφιμα αρκετά υγρά (π.χ. μαγείρεμα στον ατμό, βράσιμο, χρήση χύτρας ταχύτητας).
Αποφυγή σκληρών/ξηρών τροφίμων, όπως φρυγανιές, τοστ, μπισκότα, κράκερ, μπάρες δημητριακών, κριτσίνια, κέικ, σκληρά κρέατα.
Κατάποση μικρών γουλιών υγρών κατά τη διάρκεια του γεύματος.
Προτίμηση σε τρόφιμα με οξεία γεύση, όπως αυτά με βάση το λεμόνι.
Κατανάλωση τσίχλας και σκληρών καραμελών χωρίς ζάχαρη. Προτείνονται και τα παγάκια.
Αποφυγή καφεΐνης, αλκοόλ, καπνίσματος, στοματικών διαλυμάτων με αλκοόλ.
Επώδυνο στόμα/οδυνοφαγία
Κατανάλωση τροφίμων ήπιας γεύσης, όπως κουάκερ, κρεμώδεις σούπες, πουτίγκες, πουρέ πατάτας, γιαούρτι, παγωτό, αυγά, ζυμαρικά, μιλκσέικ.
Προσθήκη σάλτσα, dressing, ζωμού, λιπών και ελαίων για να βελτιωθεί η υφή των τροφίμων.
Κατανάλωση ροφημάτων με καλαμάκι και τοποθέτηση αυτού μακριά από περιοχές που έχουν έλκη ή πονούν.
Αποφυγή τροφίμων που περιέχουν χυμό τομάτας, ξύδι, τουρσί, εσπεριδοειδή ή άλλα όξινα τρόφιμα.
Αποφυγή ερεθιστικών καρυκευμάτων/μπαχαρικών (πιπέρι, τσίλι κ.λ.π.).
Αποφυγή αλκοόλ, καφεΐνης, ροφημάτων με ανθρακικό, καπνίσματος.
Αποφυγή ξηρών, αφυδατωμένων, πολύ αλμυρών και καυτερών φαγητών/τροφίμων.
Reference: Εγχειρίδιο Κλινικής Διατροφής – Μερόπη Κοντογιάννη, Μαρία Γιαννακούλια, Καλλιόπη Καρατζή, Ευαγγελία Φάππα, 2015
Δένα Χατζηκώστα Κυριάκου,
Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
