Οινόπνευμα και αρτηριακή πίεση
Συγγραφέας Πέτρος Αγαθάγγελος Γράφτηκε στις ,
Πριν από αρκετά χρόνια, ήταν πολύ συνηθισμένο να απευθύνεται προς το θεράποντα γιατρό η ερώτηση για το αν πρέπει να διακόψει το κάπνισμα ο υπερτασικός ασθενής. Ευτυχώς, η ερώτηση αυτή δεν ακούγεται πλέον από κανέναν και ο λόγος είναι πολύ απλός. Όλοι, ακόμα και αυτοί που επιμένουν να καπνίζουν, γνωρίζουν πως η συνέχιση του καπνίσματος μόνο κακό προκαλεί. Ο υπερτασικός, όμως, πολύ συχνά θα ρωτήσει το γιατρό του αν μπορεί να καταναλώσει οινόπνευμα και πόσο. Τελευταία, μάλιστα, το ερώτημα αυτό αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον, δεδομένης της αύξησης που προκαλεί το οινόπνευμα στις «προστατευτικές» HDL λιποπρωτεΐνες. Τελικά, το ερώτημα τίθεται απλά: Είναι η κατανάλωση του οινοπνεύματος από τον υπερτασικό άρρωστο επιβλαβής ή ωφέλιμη; Η κατανάλωση οινοπνεύματος προκαλεί μία μέτρια πτώση της αρτηριακής πιέσεως, όμως η μακροχρόνια κατανάλωση περισσότερο των δύο ποτών ημερησίως προκαλεί δοσοεξαρτώμενη αύξηση της αρτηριακής πιέσεως. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι λέγοντας «ποτό» αναφερόμαστε σε ένα ποτηράκι κρασιού, ένα ποτήρι μπίρας ή μία δόση δυνατού ποτού (ουίσκι κ.τ.λ.), καθένα από τα οποία περιέχει 10-12 γραμμάρια οινοπνεύματος.
Η σχέση ανάμεσα στο οινόπνευμα και την αρτηριακή υπέρταση χρονολογείται από το 1915, όταν για πρώτη φορά αναφέρθηκε αυξημένη συχνότητα υπερτασικών σε Γάλλους στρατιώτες, που έπιναν περισσότερα από 2 κιλά κρασί την ημέρα. Αργότερα, η συσχέτιση αυτή επιβεβαιώθηκε σε πολλές επιδημιολογικές μελέτες, καθώς και σε μελέτες χορήγησης και διακοπής οινοπνεύματος. Σε ορισμένους πληθυσμούς διαφάνηκε μία τάση – αυτοί που έπιναν ένα ποτό την ημέρα να έχουν χαμηλότερη πίεση από αυτούς που δεν έπιναν καθόλου, ενώ αντίθετα σε άλλους η πίεση ήταν αυξημένη, ακόμα και για όσους έπιναν μόνο ένα ποτό την ημέρα.
Η οξεία υποτασική δράση του οινοπνεύματος οφείλεται στην περιφερική αγγειοδιαστολή που προκαλεί, παρά την ελαφρά αύξηση της καρδιακής παροχής, ενώ το χρόνιο υπερτασικό αποτέλεσμα είναι πιθανόν να προέρχεται από είσοδο ασβεστίου μέσα στα λεία μυϊκά κύτταρα των αρτηριών σε συνδυασμό με έξοδο ιόντων μαγνησίου. Η αρτηριακή πίεση αυξάνει προοδευτικά, με την αύξηση της κατανάλωσης, για να φθάσει στο ανώτερο σημείο σε όσους καταναλώνουν 7 ή περισσότερα ποτά την ημέρα. Το υπερτασικό αποτέλεσμα του οινοπνεύματος είναι μεγαλύτερο στους παχύσαρκους, σε αγχώδη άτομα, όσους καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλατιού και η ζωή τους είναι καθιστική.
Γενικότερα, η κατανάλωση οινοπνεύματος ευθύνεται για τα 5-11% των υπερτασικών στις σύγχρονες κοινωνίες μας, ενώ στις γυναίκες που πίνουν λιγότερο, μόνο το 1% της υπέρτασης οφείλεται στο οινόπνευμα. Η υπερτασική δράση του οινοπνεύματος είναι εμφανής, λίγες μέρες μετά τη λήψη και υποχωρεί λίγες μέρες μετά τη διακοπή του. Είναι χαρακτηριστικό πως οι πότες του σαββατοκύριακου έχουν ψηλότερη πίεση τη Δευτέρα, η οποία μειώνεται προοδευτικά μέχρι την Παρασκευή.
Για να εκτιμήσει κανείς την επίδραση του οινοπνεύματος στο καρδιαγγειακό σύστημα συνολικά, θα πρέπει να λάβει υπόψη την ευνοϊκή δράση του στους άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως η HDL χοληστερόλη και οι αναστολείς της θρομβώσεως. Όλες οι μελέτες συμφωνούν πως η συχνότητα της στεφανιαίας νόσου εμφανίζεται μειωμένη στα άτομα που κάνουν μέτρια χρήση οινοπνεύματος, ενώ, από την άλλη πλευρά, οι βαρείς πότες παρουσιάζουν σε ψηλότερη συχνότητα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν στοιχεία πως η ευνοϊκή επίδραση στη στεφανιαία κυκλοφορία έχει σχέση με τον τύπο του οινοπνευματώδους ποτού.
Οι Γάλλοι υποστηρίζουν ότι είναι καλύτερα να καταναλώσει κανείς κόκκινο κρασί, διότι, η σχετικά μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ταννίνες, επενεργεί ως αντιοξιδωτικό στα λιπίδια του αρτηριακού τοιχώματος, εμποδίζοντας με τον τρόπο αυτό την αρτηριοσκλήρυνση.
Οι αντιοξιδιωτικές ιδιότητες του κόκκινου κρασιού θεωρούνται ως μία από τις ερμηνείες του φαινομένου που παρουσιάζεται στη Γαλλία και ονομάστηκε το γαλλικό παράδοξο (French paradox). Μία χώρα προηγμένη, με διατροφικές συνήθειες όμοιες με των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, πλούσια σε λίπη δηλαδή, να παρουσιάζει σημαντικά μικρότερη συχνότητα στεφανιαίας καρδιόπαθειας.
Με όλες αυτές τις αλληλοεπιδράσεις του οινοπνεύματος στο καρδιαγγειακό σύστημα, ποιες είναι οι απαντήσεις του κλινικού γιατρού απέναντι στον υπερτασικό, αναφορικά με την κατανάλωση οινοπνεύματος;
Πρώτο: Εξαρχής θα πρέπει να σημειωθεί πως εφ’ όσον δεν υπάρχει κανενός είδους όφελος από την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων οινοπνεύματος, όσοι πίνουν περισσότερο από 1-2 ποτά ημερησίως, θα πρέπει οπωσδήποτε να περιορίσουν την ποσότητα, είτε είναι υπερτασικοί είτε όχι. Αναφορικά με την υπερτασική δράση του οινοπνεύματος, πρέπει να σημειωθεί πως αυτή είναι ανεξάρτητη από το είδος του ποτού (κρασί, μπίρα, ουίσκι, κ.τ.λ.).
Δεύτερο: Οι υπερτασικοί που καταναλώνουν υπερβολικά οινοπνευματώδη και μειώνουν την πρόσληψή του, θα δουν την πίεσή τους να μειώνεται σημαντικά μέσα σε λίγες μέρες.
Τρίτο: Η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών είναι μια πολύ διαδεδομένη κοινωνική συνήθεια και δεν υπάρχει λόγος να συστήσουμε στους αρρώστους μας, που πίνουν 1 ή 2 ποτηράκια κρασί την ημέρα, να σταματήσουν εντελώς να πίνουν έστω και την ποσότητα αυτή.
Τέταρτο: Η αρτηριακή υπέρταση είναι συχνά το πλέον εμφανές αποτέλεσμα της κατάχρησης οινοπνεύματος. Έτσι, στον υπερτασικό άρρωστο, η ερώτηση για το ποσό του οινοπνεύματος που καταναλώνει θα πρέπει να είναι πρωταρχική. Εάν δε, η κατανάλωση υπερβαίνει το ένα ποτό ημερησίως, θα πρέπει να συσταθεί οπωσδήποτε η μείωσή του και να διαβεβαιώσουμε τον άρρωστό μας πως η υπέρτασή του πιθανότατα θα βελτιωθεί. Ακόμα και αν δεν συμβεί αυτό, είναι βέβαιο πως θα προφυλαχθεί από τις άλλες πολυάριθμες παρενέργειες της υπερβολικής χρήσης ή κατάχρησης οινοπνευματωδών ποτών.
Εκτός από τις πρακτικές συμβουλές προς τον υπερτασικό άρρωστο, που έχει τη συνήθεια να πίνει λίγο ή περισσότερο, υπάρχουν και οι άλλοι που δεν πίνουν καθόλου. Ποια πρέπει να είναι η στάση μας προς την ομάδα αυτή των υπερτασικών ή μη; Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν πρέπει να ευνοούμε την κατανάλωση οινοπνεύματος σε ανθρώπους που δεν πίνουν, με το αιτιολογικό ότι 1 ή 2 ποτηράκια κρασί την ημέρα θα τους ωφελήσει. Όπως έχει γραφεί, με χαρακτηριστικό, είναι αλήθεια, τρόπο, η ημέρα που ο άρρωστος θα προσκομίσει τη συνταγή του γιατρού του στο κοντινό ουζοπωλείο, αντί για το φαρμακείο, δεν έχει φτάσει ακόμα.
http://www.sigmalive.com
