Οι επιδράσεις του διαζυγίου στα παιδιά
Συγγραφέας Mαρία Θεοφίλου Γράφτηκε στις ,
Πως μπορείτε να τα βοηθήσετε να ανταπεξέλθουν
Οι παράμετροι που καθορίζουν το τι επίπτωση θα έχει το διαζύγιο στο παιδί εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες όπως την συγκρότηση και ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα του παιδιού, την ποιότητα τη σχέσης που είχε το παιδί με τους γονείς του πριν το διαζύγιο, την ποιότητα των σχέσεων του παιδιού με παππούδες, φίλους δασκάλους και άλλα σημαντικά πρόσωπα με τα οποία έρχεται σε επαφή, την ένταση και τη διάρκεια των γονικών συγκρούσεων και την ικανότητα των γονιών να ανταποκριθούν στις ανάγκες του παιδιού στη φάση του διαζυγίου.
Οι ερευνητές δεν πιστεύουν πλέον ότι το διαζύγιο έχει πάντοτε αρνητικό αντίκτυπο στα παιδιά. Το διαζύγιο μπορεί να έχει και θετικά όσο και αρνητικά αποτελέσματα. Για μερικά παιδιά, το διαζύγιο των γονέων τους μπορεί να είναι καταστροφικό. Μπορεί να είναι αρνητικό για το παιδί και στο παρών στάδιο αλλά και στην μετέπειτα εξέλιξη της ζωής του. Άλλα παιδιά, όμως, μπορεί να βγουν πιο δυνατά από αυτή την εμπειρία. Μπορεί να γίνουν πιο ώριμα, ευαίσθητα και υπεύθυνα.
Όταν υπάρχουν δυσκολίες προσαρμογής στον χωρισμό των γονέων, οι πιο συνηθισμένες αλλαγές στην συμπεριφορά των παιδιών την περίοδο μετά το διαζύγιο (κυρίως τα πρώτα 2 χρόνια) αποτελούν η επιθετική/ αντιδραστική συμπεριφορά (με τα αγόρια να παρουσιάζουν τα προβλήματα συμπεριφοράς για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα) και τα συμπτώματα άγχους, απομόνωσης και γενικότερης χαμηλής διάθεσης. Λόγω των παραπάνω, είναι λογικό στα παιδιά σχολικής ηλικίας να παρατηρείται και έκπτωση στις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να παρατηρηθεί επιστροφή σε προγενέστερα στάδια εξέλιξης (π.χ. το παιδί αρχίζει πάλι να βρέχεται πάνω του) καθώς και ένταση κάποιων φόβων (π.χ. για το σκοτάδι). Τα παιδιά μπορεί επίσης, να φοβούνται πιθανή εγκατάλειψη και να νομίζουν ότι οι γονείς τους χώρισαν επειδή εκείνα έκαναν κάτι κακό. Διαταραχές στον ύπνο είναι επίσης, συχνές.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους και να τα βοηθήσουν να βιώσουν το διαζύγιο όσο πιο ανώδυνα γίνεται?
• Εξηγήστε και ξεκαθαρίστε στα παιδιά σας ότι δεν είναι υπεύθυνα αυτά για την απόφαση σας να χωρίσετε. Πείτε στα παιδιά σας ότι το διαζύγιο δεν είναι δικό τους φταίξιμο. Πολλά παιδιά ηλικίας 4-6 ετών και μεγαλύτερα πιστεύουν ότι το διαζύγιο των γονέων τους είναι το αποτέλεσμα κάτι το οποίο έκαναν τα ίδια τα παιδιά. Για παράδειγμα, μερικά παιδιά μπορεί να πιστεύουν ότι οι γονείς τους χωρίζουν επειδή το παιδί δεν συμπεριφέρεται σωστά ή επειδή δεν τα πάει καλά στο σχολείο. Τα παιδιά χρειάζονται και έχουν άμεση ανάγκη να ακούσουν ξανά και ξανά ότι δεν είναι υπεύθυνα για τον χωρισμό των γονέων τους.
• Εξηγήστε στα παιδιά ότι οι γονείς τους τα αγαπούν και θα συνεχίζουν να τα αγαπούν και ότι η αγάπη τους γι’ αυτά δεν θα αλλάξει. Βοηθήστε τα παιδιά να κατανοήσουν ότι η αγάπη μεταξύ των γονέων και των παιδιών τους είναι κάτι το ξεχωριστό και μοναδικό. Είναι διαφορετική από την αγάπη που νιώθει ο ένας σύντροφος για τον άλλο. Τα ζευγάρια μπορεί να χωρίσουν, αλλά σαν γονείς δεν θα χωρίσουν ποτέ. Τα παιδιά χρειάζονται να ξέρουν και να ακούν ότι η αγάπη που τρέφουν γι’ αυτά οι γονείς τους θα διαρκέσει για πάντα και το διαζύγιο δεν θα το αλλάξει αυτό.
• Βοηθήστε τα παιδιά να χειριστούν την σύγχυση που μπορεί να επιφέρει η δυσκολία στο να σχετίζονται και με τους 2 γονείς. Βοηθήστε τα παιδιά να κατανοήσουν ότι θα υπάρξει κάποια σύγχυση (τουλάχιστον στα αρχικά στάδια) να αντιμετωπίζουν και τους 2 γονείς σε διαφορετικά πλαίσια. Πείτε στα παιδιά σας ότι είναι εντάξει να αγαπούν τόσο την μαμά όσο και τον μπαμπά. Τα παιδιά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αισθανθούν ότι πρέπει να συμμαχήσουν με τον ένα ή τον άλλο γονέα ή να ανησυχούν ότι θα χάσουν την αγάπη του ενός ή του άλλου γονέα. Μετά από το διαζύγιο τα παιδιά μπορεί να νιώσουν ότι βρίσκονται στη μέση και ότι πρέπει να διαλέξουν μεταξύ των γονέων τους. Μπορείτε να πείτε στα παιδιά σας, «Μερικές φορές μπορεί να νιώθεις άσχημα επειδή σου λείπει ο μπαμπάς ενώ μένεις με τη μαμά.. Θέλω να ξέρεις όμως ότι η αγάπη και των 2 μας για σένα δεν θα επηρεαστεί καθόλου από αυτή την αλλαγή!»
• Η διαχείριση μιας απώλειας είναι μια διαδικασία. Μην βάλεις πίεση στο παιδί σου να «ξεπεράσει» το διαζύγιο πολύ γρήγορα. Χρειάζεται τον χρόνο του και επέτρεψε στο παιδί σου να εκφράσει τα συναισθήματα του.
• Μη χρησιμοποιείτε το παιδί ως «αγγελιοφόρο» για επικοινωνία με τον/ την πρώην σύζυγο. Δε πρέπει ποτέ να ζητήσετε από το παιδί να δώσει ένα μήνυμα στον άλλο γονιό όπως το «Πες στον πατέρα σου ότι καθυστέρησε να δώσει τα χρήματα για την διατροφή»
• Μη χρησιμοποιείτε το παιδί σας ως κατάσκοπο. Δε πρέπει ποτέ να κάνετε ερωτήσεις στο παιδί σχετικά με την ζωή του / της πρώην συζύγου σας
• Μη χρησιμοποιείτε το παιδί σας ως σύμμαχο στις γονεϊκές διαμάχες. Να αποφεύγετε πάντα να «φέρνετε» το παιδί σας μέσα στις διαμάχες με τον/ την πρώην σύζυγο σας
• Μη κριτικάρετε τον/ την πρώην σύζυγο σας μπροστά στο παιδί. Να θυμάστε ότι ο/ η πρώην σύζυγο σας (δεν έχει σημασία πόσο θυμό νιώθετε) παραμένει ο γονιός του παιδιού σας. Είναι σημαντικό για το παιδί να έχει μια αγαπημένη σχέση και με τους δύο γονείς
• Μη φορτώνετε το παιδί με προσωπικούς φόβους ή υποθέσεις. Μη στρέφεστε στο παιδί για υποστήριξη. Τα παιδιά έχουν ήδη αρκετές δυσκολίες με τις δικές τους ρυθμίσεις χωρίς να τους φορτώνεται με τα δικά σας προβλήματα
• Να προσπαθήσει ο γονέας που έχει την επιμέλεια να διατηρήσει τις καθημερινές συνήθειες του παιδιού, που θα του προσφέρουν μια σταθερότητα σε μια περίοδο έντονων αλλαγών.
• Να δείχνουν κατανόηση σε τυχόν δύσκολη συμπεριφορά των παιδιών αλλά παράλληλα να συνεχίσουν να οριοθετούν συμπεριφορές και συνήθειες των παιδιών.
• Να μην επιφορτίσουν τα παιδιά με ευθύνες που δεν αρμόζουν στην ηλικία τους.
• Οι γονείς είναι σημαντικό να φροντίζουν τον εαυτό τους. Να θυμάστε, είναι πολύ σημαντικό να αισθάνεστε καλά εσείς για να μπορέσετε με την σειρά σας να στηρίξετε το παιδί σας σε αυτές τις δύσκολες στιγμές.
