Σιωπηλός «δολοφόνος» των πνευμόνων η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια

Το 7% των Ελλήνων ασθενών με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) που θα νοσηλευτεί στο νοσοκομείο λόγω παρόξυνσης θα πεθάνει εντός τριών μηνών, σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή μελέτη ERS COPD Audit που πραγματοποιήθηκε με συμμετοχή 16.000 ασθενών. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της ΧΑΠ (19 Νοεμβρίου), οι συντονιστές της Ομάδας ΧΑΠ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, Νικόλαος Τζανάκης και Γεώργιος Χειλάς, επισημαίνουν ότι, το κάπνισμα, αλλά και η χρήση σομπών και τζακιών, που λόγω κρίσης αυξήθηκε, αναμένεται να επιδεινώσουν το πρόβλημα.Από τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία καθίσταται σαφές ότι, η ΧΑΠ είναι η 5η αιτία θανάτου παγκοσμίως, και προβλέπεται μέχρι το 2020 να έχει αναδειχθεί σε τρίτη συχνότερη αιτία θνησιμότητας. Κάθε χρόνο ευθύνεται για περισσότερους από τρία εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως και εκτιμάται ότι προκαλεί περισσότερα από 29 εκατομμύρια χρόνια ζωής σε συνθήκες αναπηρίας (disability-adjusted life-years).Το συνολικό κόστος σε φάρμακα, νοσηλείες και για την όλη αντιμετώπιση της νόσου είναι τεράστιο. Μόνο στις ΗΠΑ ξοδεύονται 24 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για την διαχείριση της.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε την ΧΑΠ σε μία από τις 5 πιο επικίνδυνες αρρώστιες της επόμενης χιλιετίας και συντονίζει προσπάθειες για την αντιμετώπισή της, όπως η Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease.

Στην Ελλάδα, εννέα στους 100 ενήλικες καπνιστές πάσχουν από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, δηλαδή περίπου 600.000 Έλληνες (8,9%). Το ανησυχητικό είναι ότι το 56%, δηλαδή 300.000 δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, ενώ οι μισοί ασθενείς συνεχίζουν να καπνίζουν. Η ΧΑΠ είναι 2,5 φορές πιο συχνή στους άνδρες, από τις γυναίκες (11,6% έναντι 4,8%).

Αν και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) προκαλείται κυρίως από το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης, η χρήση τζακιών, σομπών και άλλων ρυπογόνων μέσων θέρμανσης, έχει συντελέσει στην επιδείνωση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, ειδικά στα αστικά κέντρα, συντελώντας σε έξαρση των συμπτωμάτων των ασθενών με ΧΑΠ.

Τα συμπτώματα της ΧΑΠ (βήχας, πτύελα, δύσκολη αναπνοή στην μυϊκή προσπάθεια) χαρακτηρίζονται από ύπουλη εμφάνιση και σταδιακή επιδείνωση. Το πρόβλημα με τα συμπτώματα είναι ότι έχουν τόσο ύπουλη εμφάνιση έτσι ώστε οι πάσχοντες για κάποια χρόνια τα θεωρούν λανθασμένα σαν μία φυσιολογική συνέπεια του καπνίσματος και της ηλικίας που αυξάνεται με αποτέλεσμα να μην καταφεύγουν στον πνευμονολόγο για να εξεταστούν και να υποβληθούν σε σπιρομέτρηση που είναι η εξέταση που αποκαλύπτει τη νόσο.

Δικαιολογημένα η ΧΑΠ χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς ως σιωπηλός «δολοφόνος», αφού αποφράζει τους βρόγχους (τους αεραγωγούς που αναπνέουμε) και καταστρέφει κυριολεκτικά τους ιστούς των πνευμόνων. Οι βλάβες αυτές από ένα σημείο και μετά είναι μη αναστρέψιμες. Δυστυχώς μόνο αφού καταστραφεί το 50-60% των πνευμόνων ο ασθενής αρχίζει να έχει σοβαρά συμπτώματα και 2-3 κρίσεις επιδείνωσης της νόσου τον χρόνο, κρίσεις που συχνά τον οδηγούν να εισαχθεί και να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο.

Αν ο ασθενής συνεχίσει να αγνοεί τα ενοχλητικά συμπτώματα του βήχα, της απόχρεμψης και του εύκολου λαχανιάσματος (δύσπνοια) και να καπνίζει αφήνει την ΧΑΠ να εξελιχθεί στην πιο προχωρημένη της μορφή. Σε αυτήν ο ασθενής δεν μπορεί να κάνει καθημερινές οικιακές δουλειές, να κοιμηθεί, να μετέχει σε οικογενειακές διασκεδάσεις και να έχει σεξουαλική ζωή. Τελικώς, καθηλώνεται σε μια αναπηρική μορφή διαβίωσης στο σπίτι, απόλυτα εξαρτημένος από την οικογένεια του και από την λήψη οξυγόνου καθ’ όλο το 24ωρο.

Τι πρέπει να γίνει:
1. Ο καπνιστής από τα 35 έτη ζωής και μετά, που εμφανίζει έστω και ένα από τα βασικά συμπτώματα της νόσου, όπως βήχα, απόχρεμψη ή δύσπνοια πρέπει να επισκεφθεί πνευμονολόγο και προφανώς να διακόψει το κάπνισμα.
2. Όλοι οι καπνιστές πρέπει να κάνουν ετήσια σπιρομέτρηση (ειδική εξέταση διαγνωστική της ΧΑΠ).
3. Οι πάσχοντες που δεν το γνωρίζουν, διατρέχουν κίνδυνο εκδήλωσης σοβαρού εμφράγματος ή και εγκεφαλικού επεισοδίου, συχνή επιπλοκή-συνοσηρότητα της ΧΑΠ και θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι γι’ αυτό.
4. Όλοι οι διαγνωσθέντες πρέπει να μπουν σε ειδικό πρόγραμμα θεραπείας και αποφυγής παραγόντων κινδύνου.
5. Η Πολιτεία πρέπει να επανδρώσει τις υγειονομικές μονάδες με πνευμονολόγους για να αντιμετωπιστεί αυτή η παγκόσμια επιδημία.
6. Όλοι οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να βοηθήσουν στην ανάπτυξη προγραμμάτων μείωσης της καπνιστικής συνήθειας, καθώς και μείωσης της ενδοοικιακής (τζάκια, σόμπες) αλλά και εξω-οικιακής ατμοσφαιρικής ρύπανσης (αυτοκίνητα/βιομηχανικές εκπομπές).
7. Επίσης, οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να συμβάλλουν στην αυστηρή εφαρμογή της απαγόρευσης του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους.