Θεραπεύεται ο μεταστατικός καρκίνος του μαστού?
Συγγραφέας Χρήστος Πανόπουλος Γράφτηκε στις ,
Ο μεταστατικός καρκίνος του μαστού δεν είναι συνήθως ιάσιμος. Ωστόσο, με τις διάφορες νεώτερες θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορεί να παραταθεί η ζωή, να σταματήσει η πρόοδος της νόσου, να ανακουφιστούν τα συμπτώματα και να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής των ασθενών.
Η επιλογή της θεραπευτικής στρατηγικής εξαρτάται από την βιολογία του όγκου και κλινικούς παράγοντες. Ένα ποσοστό ασθενών με ολιγομεταστατική νόσο θα ωφεληθεί από εντατικοποιημένη τοπικοπεριοχική θεραπεία. Οι υπόλοιπες ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο θα αντιμετωπισθούν με συστηματική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, βιολογικούς παράγοντες) ή/και υποστηρικτική αγωγή.
Οι βασικοί στόχοι της συστηματικής θεραπείας του μεταστατικού καρκίνου του μαστού είναι η παράταση της επιβίωσης, η ανακούφιση των συμπτωμάτων και η διατήρηση καλής ποιότητας ζωής παρά την τοξικότητα της θεραπείας, η οποία ωστόσο πρέπει να λαμβάνεται πάντοτε σοβαρά υπόψη στην θεραπευτική απόφαση. Η μέση επιβίωση των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο μαστού είναι 18 έως 24 μήνες, αλλά το εύρος της επιβίωσης κυμαίνεται από μερικούς μήνες έως πολλά χρόνια και εξαρτάται από την βιολογική συμπεριφορά της νόσου και από τον τύπο, την θέση και την έκταση των μεταστάσεων. Κάποιοι ασθενείς θα έχουν μακρά επιβίωση. Δεν είναι επομένως απόλυτα εφικτή η εξατομικευμένη πρόγνωση.
Καμία προοπτική τυχαιοποιημένη μελέτη δεν έδειξε μέχρι τώρα σημαντικά καλύτερη επιβίωση με τη συστηματική θεραπεία, συγκρινόμενη με την καλύτερη υποστηρικτική αγωγή. Ωστόσο, την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία, έχει γίνει σημαντική πρόοδος και φαίνεται ότι έχει αυξηθεί η μέση επιβίωση του μεταστατικού καρκίνου του μαστού, γεγονός που οφείλεται σε νέα και δραστικότερα φάρμακα, όπως είναι οι ταξάνες, οι αναστολείς της αρωματάσης και θεραπείες με συγκεκριμένο στόχο για τον καρκίνο του μαστού με ενίσχυση του HER-2.
Ορισμένοι παράγοντες έχουν προγνωστική σημασία για την συνολική επιβίωση και/ή τον χρόνο έως την υποτροπή της νόσου.
Διάστημα χωρίς υποτροπή μεγαλύτερο των 2 ετών έχει ευνοϊκότερη πρόγνωση από διάστημα χωρίς υποτροπή μικρότερο των 2 ετών
Ασθενείς με μεταστάσεις στο θωρακικό τοίχωμα, τα οστά ή σε λεμφαδένες έχουν σχετικά καλύτερη επιβίωση από ασθενείς με ηπατικές μεταστάσεις, διήθηση μυελού των οστών, καρκινωματώδη μηνιγγίτιδα ή λεμφαγγειακή διασπορά στους πνεύμονες
Η θετικότητα των ορμονικών υποδοχέων, χαρακτηρίζεται από καλύτερη συνολική επιβίωση και όψιμες υποτροπές, αντίθετα με τους τριπλά αρνητικούς καρκίνους (με αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς και αρνητικό HER-2), που υποτροπιάζουν συνήθως νωρίτερα και με σπλαχνικές μεταστάσεις.
Άλλοι κακοί προγνωστικοί παράγοντες είναι η απώλεια σωματικού βάρους, η κακή γενική φυσική κατάσταση και ενδεχομένως, χωρίς να έχει απόλυτα τεκμηριωθεί, η νεαρά ηλικία διάγνωσης (< 30).
Εκτός από τους προγνωστικούς παράγοντες, υπάρχουν και παράγοντες πρόβλεψης της θεραπευτικής ανταπόκρισης εκ των οποίων ο σημαντικότερος είναι η κατάσταση των ορμονικών υποδοχέων, που αποτελεί τον καλύτερο δείκτη ανταπόκρισης στους ορμονικούς χειρισμούς. Η υπερέκφραση του HER-2 αποτελεί επίσης πολύ καλό δείκτη ανταπόκρισης στην στοχευτική θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα, η οποία έχει αλλάξει την πρόγνωση των ασθενών αυτών.
Αρνητικοί προβλεπτικοί παράγοντες ανταπόκρισης στην χημειοθεραπεία είναι η πρόοδος της νόσου υπό προηγούμενη χημειοθεραπεία, η υποτροπή κατά τους 12 μήνες μετά την επικουρική θεραπεία, η πτωχή γενική φυσική κατάσταση και οι πολλαπλές μεταστατικές εστίες.
Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας βασίζεται κυρίως σε ορισμένους βιολογικούς παράγοντες, όπως οι ορμονικοί υποδοχείς, και η υπερέκφραση του HER-2, αλλά και στην κλινική εικόνα και την επιθετικότητα της νόσου.
Οι βασικοί στόχοι της θεραπείας της μεταστατικής νόσου είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων και η βελτίωση της ποιότητας ζωής καθώς και η παράταση της συνολικής επιβίωσης
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής εξατομικεύεται. Η ορμονοθεραπεία αποτελεί την κατάλληλη επιλογή για ασθενείς με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς και μη επιθετική μεταστατική νόσο. Η χημειοθεραπεία ενδείκνυται για ασθενείς με αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς ή ανθεκτικές σε προηγούμενους ορμονικούς χειρισμούς. Δεν είναι τελείως ξεκάθαρο πότε ενδείκνυται η ορμονοθεραπεία ή η χημειοθεραπεία στην πρώτη εμφάνιση της μεταστατικής νόσου σε ασθενείς με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς. Προτιμάται η χημειοθεραπεία σε επιθετική και άμεσα απειλητική για τη ζωή νόσο με πολλαπλές σπλαχνικές μεταστάσεις, δεδομένων των ταχύτερων και καλύτερων ανταποκρίσεων σε σχέση με τους ορμονικούς χειρισμούς.
Μόλις μερικά χρόνια πριν η διάγνωση μεταστατικού καρκίνου του μαστού, θεωρείτο άμεσα απειλητική για τη ζωή. Την δεκαετία του 1970, σύμφωνα με μία μελέτη του MD Anderson Cancer Center του Houston, μόνο 10% των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο του μαστού επιβίωναν πέραν της πενταετίας. Σε μία πρόσφατη μελέτη από το ίδιο Ινστιτούτο, το ποσοστό αυτό αγγίζει πλέον το 40%. Ο μεταστατικός καρκίνος του μαστού επομένως, προσεγγίζεται πλέον σαν χρόνια νόσος. Δεν είναι δυνατή η ίαση, αλλά είναι εφικτή η μακρά επιβίωση. Κανένας δεν μπορεί να κάνει ασφαλή πρόγνωση ως προς την επιβίωση. Η πορεία της νόσου διαφέρει σημαντικά μεταξύ των ασθενών. Κάποιες γυναίκες θα επιβιώσουν και πέραν της δεκαετίας. Άλλες θα επιβιώσουν για ένα σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Συνεχώς όμως εφαρμόζονται νέες θεραπείες, με καινούργια φάρμακα, που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και την συνολική επιβίωση. Η υποστηρικτική αγωγή έχει βελτιώσει σαφώς τον έλεγχο των συμπτωμάτων και την ποιότητα ζωής. Φθάνει να λάβουμε υπόψη την προσφορά των διφωσφονικών στην αντιμετώπιση των οστικών μεταστάσεων, με τον μακροχρόνιο έλεγχο του πόνου και των παθολογικών καταγμάτων.
Παρά την πρόοδο της Επιστήμης και την βελτίωση του προσδόκιμου επιβίωσης και της ποιότητας της ζωής, κάθε ασθενής με μεταστατικό καρκίνο του μαστού, βρίσκεται αντιμέτωπη με την αβεβαιότητα για το μέλλον. Δημιουργούνται δύσκολα ερωτήματα όπως: «πως μπορώ να ξέρω το άμεσο αλλά και το απώτερο μέλλον; πως μπορώ να ξέρω αν θα ανταποκριθώ στις θεραπείες, αν θα ανήκω στην κατηγορία της μακράς επιβίωσης; πως μπορώ να προγραμματίσω την ζωή μου;». Οι αντιδράσεις των ασθενών διαφέρουν και εξατομικεύονται. Πολλές γυναίκες θέλουν να συνεχίσουν την ζωή τους, να μην εγκαταλείψουν την εργασία τους και βιώνουν την ασθένεια τους πραγματικά σαν χρόνια νόσο (π.χ. όπως ο σακχαρώδης διαβήτης). Άλλες γυναίκες, θεωρούν ότι έχουν λίγο χρόνο στην διάθεσή τους και επιθυμούν να κάνουν πράγματα, που θα επιθυμούσαν αλλά δεν έχουν κάνει μέχρι τώρα (π.χ. να ταξιδεύσουν ή να κάνουν κάποιο χόμπυ, που η καθημερινότητα δεν τους επέτρεπε μέχρι τώρα). Σε όλες τις περιπτώσεις, εκείνο που πρέπει νε έχει πάντοτε κατά νου μία ασθενής είναι ότι υπάρχει μία συνεχής πρόοδος στην έρευνα και ότι το κέρδος σε χρόνο μπορεί να μεταφραστεί σε κέρδος ζωής.
