Οι παραθυρεοειδείς αδένες και οι παθήσεις τους
Συγγραφέας Σπύρος Δήμας Γράφτηκε στις ,
ΠΑΡΑΘΥΡΕΟΕΙΔΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥΣ
Οι παραθυρεοειδείς αδένες ή σωμάτια είναι οι ενδοκρινείς αδένες που ευθύνονται για τον μεταβολισμό του ασβεστίου στον οργανισμό. Βρίσκονται στις περισσότερες των περιπτώσεων στο τράχηλο , πίσω από το θυρεοειδή αδένα και είναι συνήθως 4.
Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι είναι από 3 έως 7 και εγώ προσωπικά στο υλικό μου έχω αναγνωρίσει από 3 μέχρι και 7 σωμάτια. Το σχήμα τους είναι υποστρόγγυλο ή ωοειδές, το χρώμα τους σταχτόφαιο, η μέγιστη διάμετρος 3-5mm και το βάρος τους 25 – 50mg.
Εμβρυολογικά προέρχονται όλοι από το 4ο βραγχιακό τόξο, γιαυτό και η αιμάτωση τους όπου και αν βρίσκονται προέρχεται από τις κάτω θυρεοειδικές αρτηρίες. Γενετικά ελέγχονται από 4 γονίδια, οι συνδυασμοί που μπορούν να δημιουργηθούν είναι πάρα πολλοί και για το λόγο αυτό είναι πολύ δύσκολο να υπολογισθεί η γενετική εξάρτηση του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού, εκτός από τα σύνδρομα πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας (ΜΕΝ Ι και ΙΙ). Μέχρι σήμερα πιστεύεται ότι στον σποραδικό υπερπαραθυρεοειδισμό πρέπει να είναι γενετικά προκαθορισμένο το πότε θα νοσήσουν, αν θα είναι ένας, δύο ή όλοι και ποιούς θα αφορά.
Η εντόπιση τους στο 75-80% είναι κοντά ή σε επαφή με την κάψα του θυρεοειδή αδένα, οι μεν κάτω προς στον κάτω πόλο σε διάφορες θέσεις οι δε άνω προς τον άνω πόλο, κεντρικά και πάνω από την κάτω θυρεοειδική αρτηρία. Σε 20-25% των περιπτώσεων οι αδένες αυτοί εντοπίζονται σε μη αναμενόμενη (νορμότοπη) θέση και αποκαλούνται έκτοποι. Τα σημεία που είναι δυνατόν να ανευρεθούν οι έκτοποι αφορούν κάθε σημείο από το έδαφος του φάρυγγα προς τα πάνω, μέχρι το μεσοθωράκιο και για την ακρίβεια το περικάρδιο προς τα κάτω και έως την προσπονδυλική περιτονία σε βάθος. Επίσης μπορεί να βρίσκονται ακόμα και μέσα στο παρέγχυμα του θυρεοειδή αδένα ή το κέρας του θύμου αδένα.
Η λειτουργία τους έγκειται στη παραγωγή της παραθορμόνης (PTH), ορμόνης που ευθύνεται για τον μεταβολισμό του ασβεστίου στον οργανισμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι η παραγωγή της ορμόνης αυτής δεν εξαρτάται από τον άξονα υποθαλάμου – υπόφυσης και η έκκριση της ρυθμίζεται από τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα ή την ανάπτυξη αυτόνομης λειτουργίας του.
Οι παθήσεις των παραθυρεοειδών αδένων διακρίνονται σε αυτές που αφορούν την υπολειτουργία ή την υπερλειτουργία τους.
Η υπολειτουργία (υποπαραθυρεοειδισμός) οφείλεται σε αφαίρεση ή κάκωση τους μετά από θυρεοειδεκτομή (μετεγχειρητικός) ή στην σπάνια και τελευταία αναγνωρισθείσα αυτοάνοση παραθυρεοειδίτιδα, η οποία χαρακτηρίζεται από εναλλαγές υπο- και υπερπαραθυρεοειδισμού.
Η υπερλειτουργία (υπερπαραθυρεοειδισμός) διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή.
Ο δευτεροπαθής και ο τριτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός παρατηρείται σε ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια που υποβάλλονται σε κάθαρση και σε ωρισμένες περιπτώσεις (ειδικά πριν τη μεταμόσχευση νεφρού) θα πρέπει να αντιμετωπίζονται χειρουργικά.
Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός διακρίνεται σε σποραδικό, κληρονομούμενο και τον καρκίνο του παραθυρεοειδούς.
Ο καρκίνος παραθυρεοειδούς είναι σπάνιος περίπου 1%, χαρακτηρίζεται από υψηλή κακοήθεια, διαγνώσκεται αρκετά εύκολα και πρέπει να αντιμετωπίζεται χειρουργικά και άμεσα.
Ο κληρονομούμενος υπερπαραθυρεοειδισμός παρατηρείται στα σύνδρομα πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας ΜΕΝ Ι και ΜΕΝ ΙΙ, χαρακτηρίζεται από υπερπλασία όλων των αδένων, αποτελεί την δεύτερη ή τρίτη εκδήλωση νεοπλασίας και οι ασθενείς πρέπει να υποβάλλονται σε υφολική παραθυρεοειδεκτομή.
Ο σποραδικός υπερπαραθυρεοειδισμός χαρακτηρίζεται από υπερλειτουργία όλων των σωματίων με τη μορφή της διάχυτης ή εστιακής υπερπλασίας ή από την ανάπτυξη ενός ή δύο αυτόνομων αδενωμάτων. Λόγω της γενετικής ιδιομορφίας πιστεύω ότι θα ήταν προτιμότερο να χρησιμοποιούσαμε τον όρο νόσος του ενός, δύο ή πολλών αδένων.
Η νόσος των πολλών αδένων αποτελεί το 15% περίπου του πρωτοπαθούς υπερπαραθυρεοειδισμού και η θεραπεία της είναι η υφολική παραθυρεοειδεκτομή, η οποία χαρακτηρίζεται από την ανεύρεση όλων των σωματίων που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν προεγχειρητικά, με ή χωρίς αυτομεταμόσχευση παραθυρεοειδικού ιστού και με στόχο ο εναπομείνας ιστός να είναι ικανοποιητικά λειτουργικός.
Η νόσος του ενός ή δύο αδένων αφορά το 84% περίπου των περιπτώσεων (80% οι μονήρεις και 4% περίπου οι διπλές εντοπίσεις). Αξιοσημείωτο είναι ότι στις περιπτώσεις αυτές είναι δυνατός ο εντοπισμός του πάσχοντος αδένα προεγχειρητικά με πάνω από μία απεικονιστική μέθοδο σε πολύ μεγάλο ποσοστό και η αφαίρεση τους, που αποτελεί και θεραπεία, είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί στοχευμένα. Ετσι άνοιξε ο δρόμος για την εφαρμογή της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής στις παθήσεις αυτές ή το αδένωμα παραθυρεοειδούς όπως έχει επικρατήσει.
Όπως εύκολα συμπεραίνεται η παραθυρεοειδεκτομή αποτελεί μια εξειδικευμένη επέμβαση, πρέπει να εκτελείται από εξειδικευμένους και έμπειρους χειρουργούς και επειδή στο 99% αποτελεί μια καλοήθη νόσο οι ασθενείς δικαιούνται να απολαμβάνουν σωστής αντιμετώπισης με στόχο την πλήρη θεραπεία και με τη μικρότερη επίπτωση.
Σύντομα θα επανέλθουμε με περισσότερες λεπτομέρειες πάνω στα συμπτώματα, τη διάγνωση και τη θεραπεία.
