Tι είναι το Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών?
Συγγραφέας Σπύρος Κονιτσιώτης Γράφτηκε στις ,
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών _ μία νευρολογική διαταραχή,η οποία μετατρέπει σε πραγματική κόλαση τις νύχτες των ασθενών αλλά και κάθε άλλη δραστηριότητα που απαιτεί πολύωρη ακινησία.
Το κύριο χαρακτηριστικό του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών (ΣΑΠ) είναι μια έντονη επιθυμία να κινήσει κανείς τα πόδια του, η οποία συνήθως συνοδεύεται από ένα δυσάρεστο σύμπτωμα στα πόδια που κάθε άνθρωπος περιγράφει και διαφορετικά.
Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται ή επιδεινώνονται με την ανάπαυση και βελτιώνονται ή υποχωρούν με την κίνηση. Το σύνδρομο συνήθως εμφανίζεται ή επιδεινώνεται το απόγευμα ή το βράδυ μετά την κατάκλιση και μπορεί να προκαλεί διαταραχή της έλευσης, της διάρκειας ή της ποιότητας του ύπνου.
Το ΣΑΠ έχει αποδοθεί στα ελληνικά και με τις ονομασίες «σύνδρομο ανήσυχων κνημών» και «σύνδρομο ανήσυχων άκρων» (από τον αγγλικό όρο restless leg syndrome).
Η διάγνωση του συνδρόμου στηρίζεται αποκλειστικά στην αξιοπιστία των συμπτωμάτων που αναφέρει ο ασθενής, καθώς δεν υπάρχει μέχρι σήμερα κάποια ειδική εξέταση για την επιβεβαίωσή της.
Το πρόβλημα είναι ότι η διαταραχή αυτή παραμένει συχνά αδιάγνωστη και τα συμπτώματά της συγχέονται συνήθως με άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως φλεβική ανεπάρκεια, πολυνευροπάθεια, εκφυλιστική αρθροπάθεια της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, νεύρωση, κ.λπ.
Συχνότητα και συννοσηρότητα
Το ΣΑΠ εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες και η συχνότητά του αυξάνεται παράλληλα με την ηλικία.
Η συχνότητα εμφάνισης στον γενικό πληθυσμό είναι 10%-15%. Οι γυναίκες ασθενείς είναι διπλάσιες από τους άνδρες, ενώ είναι πιο συχνό σε ανθρώπους ηλικίας άνω των 40 ετών, δίχως όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να εμφανιστεί και σε νεώτερες ηλικίες _ ακόμα και σε παιδιά.
Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον ένας στους τέσσερις ή ένας στους τρεις από τους πάσχοντες χρειάζεται θεραπευτική παρέμβαση.
Σε ορισμένες περιπτώσεις το σύνδρομο μπορεί να συνοδεύει άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως αναιμία, νεφρική ανεπάρκεια, πολυνευροπάθεια κ.λπ.
Ιδιαίτερα θα πρέπει να τονιστεί ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των συμπτωμάτων του ΣΑΠ και της έλλειψης σιδήρου στον οργανισμό. Στις περιπτώσεις αυτές έχει αποδειχθεί ευεργετική η χορήγηση σιδήρου.
Στις πιο ήπιες περιπτώσεις τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο περιστασιακά και μπορεί να αναφέρονται απλά ως ένα δυσάρεστο αίσθημα στα κάτω άκρα την ώρα της κατάκλισης. Στις σοβαρότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι έντονα, διαρκούν περισσότερο και προκαλούν σοβαρή διαταραχή του ύπνου, γεγονός που τελικά μπορεί να οδηγήσει τον πάσχοντα στον ιατρό.
Τα συμπτώματα
Όπως προαναφέρθηκε, το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα του ΣΑΠ είναι η έντονη επιθυμία του ασθενούς να κινήσει τα πόδια του, η οποία συνοδεύεται από ένα δυσάρεστο, συχνά ακαθόριστο αίσθημα στα πόδια, κυρίως στις κνήμες _ ένα αίσθημα το οποίο πολλοί ασθενείς περιγράφουν ως «κάψιμο», «βελονιές», ζέστη, κρύο, ηλεκτρική εκφόρτιση, σφίξιμο, αίσθημα φυσαλίδων στα αγγεία των άκρων, βάρος, «μυρμήγκιασμα», πίεση κ.λπ.
Υπάρχουν πάντως και ασθενείς οι οποίοι δεν παρουσιάζουν επιθυμία να κινήσουν τα πόδια τους, αλλά νιώθουν κάτι βαθιά μέσα στις κνήμες τους, το οποίο δεν μπορούν να περιγράψουν.
Η επιθυμία του ασθενούς να κινήσει τα πόδια του, καθώς και το δυσάρεστο αίσθημα στα πόδια, αρχίζει ή επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης ή/και της διακοπής της κινητικής δραστηριότητας (όταν κάθεται σε καρέκλα ή όταν ξαπλώνει στο κρεβάτι).
Είναι πολύ χαρακτηριστικό το ότι όλα αυτά τα συμπτώματα ανακουφίζονται σημαντικά με την κίνηση. Οι περισσότεροι ασθενείς γνωρίζουν πολύ καλά, πριν επισκεφθούν ακόμη τον γιατρό τους, την ευεργετική δράση της κίνησης στα συμπτώματά τους. Γι’ αυτό πολλές φορές περιγράφουν από μόνοι τους αυτό το φαινόμενο και ιδιαίτερα το βράδυ που μένουν ξύπνιοι βηματίζοντας στο υπνοδωμάτιό τους μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα και να μπορέσουν να κοιμηθούν.
Τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν όχι μόνο με το περπάτημα αλλά και με το τέντωμα, την κάμψη, την έκταση ή το κτύπημα των άκρων. Μερικοί ασθενείς αναφέρουν βελτίωση και όταν αυξάνουν ή μειώνουν τη θερμοκρασία των άκρων και του σώματος με ζεστό ή κρύο μπάνιο.
Με την πάροδο του χρόνου (συχνά πολλά έτη) επέρχεται συνήθως προοδευτική επιδείνωση της έντασης των συμπτωμάτων και μείωση του βαθμού ανακούφισης που παρέχει η κινητική δραστηριότητα. Πολλοί ασθενείς επισκέπτονται τον γιατρό τους σε αυτήν τη φάση της νόσου για να ζητήσουν βοήθεια.
Στα αρχικά στάδια του συνδρόμου τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο το απόγευμα, το βράδυ ή έπειτα από μεγάλη περίοδο περιορισμού των κινήσεων (π.χ. σε αεροπλάνο) ενώ σε προχωρημένες και σοβαρές μορφές αυτός ο διαχωρισμός μπορεί να μην είναι εμφανής.
Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς με ΣΑΠ αναφέρουν θετικό κληρονομικό ιστορικό, το οποίο είναι και ενισχυτικό στοιχείο για τη διάγνωση.
Η σχέση ΣΑΠ και ύπνου
Πέραν των κινητικών και αισθητικών φαινομένων, το ΣΑΠ προκαλεί συχνά και διαταραχές του ύπνου _ ιδιαίτερα σε πάσχοντες από μετρίου ή σοβαρού βαθμού σύνδρομο.
Οι διαταραχές αυτές μπορεί να έχουν τον χαρακτήρα της αϋπνίας, της δυσκολίας στην έλευση του ύπνου ή της διάσπασης του ύπνου και οδηγούν πολύ συχνά σε υπνηλία ή αίσθημα κόπωσης κατά τη διάρκεια της ημέρας σε μειωμένη απόδοση στην εργασία, σε εκνευρισμό και σε αγχώδη ή καταθλιπτική συνδρομή.
Πολλοί παράγοντες _ όπως ορισμένα φάρμακα, η χρήση διαφόρων ουσιών (καφεΐνη, αλκοόλ, νικοτίνη κ.ά.), η έλλειψη σιδήρου κ.ά. _ μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του ΣΑΠ.
Στα φάρμακα τα οποία μπορεί να εντείνουν το ΣΑΠ συμπεριλαμβάνονται τα αντιψυχωσικά, ορισμένα αντιεμετικά, τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά και τα αντιισταμινικά.
Θεραπεία
Σκοπός της θεραπείας στο ΣΑΠ είναι η αντιμετώπιση των ενοχλητικών συμπτωμάτων του συνδρόμου στη διάρκεια του ύπνου ή των περιόδων ακινησίας (όταν ο ασθενής ξαπλώνει, κάθεται, ξεκουράζεται κ.λπ.).
Ως δευτερογενές όφελος προκύπτει η βελτίωση των διαταραχών του ύπνου, της κόπωσης ή της υπνηλίας στη διάρκεια της ημέρας, αλλά και η βελτίωση της λειτουργικότητας και της αποδοτικότητας του ασθενούς τόσο στην εργασία, όσο και στην ικανότητά του να συμμετέχει σε διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες (ταξίδια, θέατρο, εστιατόριο, κ.ά.).
Για την αντιμετώπιση του συνδρόμου είναι εγκεκριμένα δύο φάρμακα που ανήκουν στην οικογένεια των αγωνιστών ντοπαμίνης: η ροπινιρόλη και η πραμιπεξόλη.
Έχει διαπιστωθεί ότι χορήγηση μικρής μόνο δόσης των φαρμάκων αυτών 1-2 ώρες πριν ξαπλώσει ο ασθενής το βράδυ, αρκεί συνήθως για θεαματική βελτίωση μέσα σε μία εβδομάδα από την έναρξη της αγωγής.
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η ευεργετική επίδρασή τους στα δυσάρεστα αισθητικά και κινητικά συμπτώματα αρχίζει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι εθεωρείτο έως τώρα, ενώ ακόμα και πάσχοντες από σοβαρό ΣΑΠ ανακουφίζονται σημαντικά από όλα τα συμπτώματα του συνδρόμου, από την πρώτη κιόλας νύχτα.
H θεραπεία, ε φάρμακα δεν αντιμετωπίζει μόνο αυστηρά τα συγκεκριμένα συμπτώματα του ΣΑΠ, αλλά έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει γενικότερα την ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών.
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα
1. Έντονη επιθυμία για κίνηση των ποδιών, η οποία συνήθως συνοδεύεται από δυσάρεστο αίσθημα στα πόδια (σαν «κάψιμο», «βελονιές», ζέστη, κρύο, ηλεκτρική εκφόρτιση, σφίξιμο, αίσθημα φυσαλίδων στα αγγεία των άκρων, βάρος, «μυρμήγκιασμα», πίεση κ.λπ.). Υπάρχουν όμως και κάποιοι ασθενείς που δεν νιώθουν την ανάγκη να κινήσουν τα πόδια τους.
2. Έντονη επιθυμία για κίνηση των ποδιών ή/και δυσάρεστο αίσθημα στα πόδια που αρχίζει ή επιδεινώνεται στην ανάπαυση ή σε έλλειψη δραστηριότητας (όπως όταν κανείς κάθεται ή όταν ξαπλώνει).
3. Έντονη επιθυμία για κίνηση των ποδιών ή/και δυσάρεστο αίσθημα στα πόδια που ανακουφίζεται ή εξαφανίζεται πλήρως κατά τη διάρκεια της κίνησης (όπως με το περπάτημα ή το τέντωμα των ποδιών), τουλάχιστον για όσο διαρκεί η κίνηση.
4. Έντονη επιθυμία για κίνηση των ποδιών ή/και δυσάρεστο αίσθημα στα πόδια που είναι χειρότερο τη νύχτα σε σχέση με την ημέρα ή εμφανίζεται μόνο κατά τις βραδινές ώρες. Η επιδείνωση το βράδυ σε σχέση με την ημέρα δεν παύει να είναι τόσο εμφανής, καθώς εξελίσσεται το σύνδρομο και η σοβαρότητά του.
Μήπως πάσχετε από το σύνδρομο;
Υπάρχουν τρεις απλές ερωτήσεις, στις οποίες η καταφατική απάντηση πρέπει να εγείρει υποψίες για σύνδρομο ανήσυχων ποδιών:
1. Έχετε δυσάρεστα συμπτώματα/ανησυχία στα πόδια, που σας δημιουργούν την επιθυμία/ανάγκη να τα κινήσετε;
2. Αυτή η δυσάρεστη αίσθηση/ανησυχία στα πόδια μήπως εμφανίζεται μόνο ή κυρίως όταν ξεκουράζεστε και ανακουφίζεται όταν κινηθείτε;
3. Είναι τα συμπτώματα αυτά χειρότερα κατά τις νυχτερινές ώρες;
Δυσκολίες στην καθημερινή ζωή
Οι πάσχοντες από σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να παραπονούνται για πολλά προβλήματα στη ζωή τους:
* Διαταραχές ύπνου
* Δεν μπορούν να καθήσουν ακίνητοι
* Παράξενοι πόνοι, στα πόδια και επιθυμία για κίνησή τους
* Κοινωνικές επιπτώσεις (δυσκολία/ανησυχία σε θέατρο, σινεμά, εστιατόρια)
* Προβλήματα με τα μεγάλα ταξίδια με αυτοκίνητο ή αεροπλάνο
* Επιπτώσεις στον σύντροφο στο κρεβάτι
http://ygeia.tanea.gr
