Βελτίωση δυσλιπιδαιμίας – πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου
Συγγραφέας Διονυσία Βαρδακαστάνη Γράφτηκε στις ,
Καρδιαγγειακά νοσήματα: μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες, ως απόρροια της σύγχρονης καθημερινότητας. Ένα λιπιδαιμικό προφίλ που ξεπερνά τις φυσιολογικές τιμές, είναι άραγε προάγγελος ενδεχόμενου καρδιαγγειακού συμβάματος; Φυσικά, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της αθηρωμάτωσης, συνδυαστικά όμως με άλλους παράγοντες.
Παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου
- Ανδρικό Φύλο
- Καθιστική ζωή
- Ηλικία (άνδρες ≥45 ετών, γυναίκες ≥ 55 ετών)
- Δυσλιπιδαιμία: HDL χοληστερόλη <40 mg/dL, LDL >100mg/dL, TG> 150mg/dL
- Αυξημένη αρτηριακή πίεση >140/90 mm Hg ή αντιϋπερτασική αγωγή
- Περίμετρο μέσης >94cm για άνδρες και > 80cm για γυναίκες (αυξημένο BMI)
- Οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων (άνδρα <55 ετών 1ου βαθμού συγγένειας και γυναίκα <65 1ου βαθμού συγγένειας)
- Σακχαρώδης διαβήτης II, ρευματοειδή αρθρίτιδα, νεφροπάθειες
- Και φυσικά το κάπνισμα!
(Reiner et al. 2011)
Στόχος της παρέμβασης είναι η μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακού νοσήματος με τις εξής διατροφικές και συμπεριφοριστικές αλλαγές:
Εξατομικευμένη διατροφική παρέμβαση από κλινικό διαιτολόγο προς:
- Μείωση σωματικού βάρουςκατά 10%, εάν ΔΜΣ>25 m/kg2
- Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης <125/75 mmHg
- Γλυκαιμικό έλεγχο HgbA1c <7%.
- Μείωση LDL <100mg/dL, ενώ σε παρουσία καρδιαγγειακού νοσήματος <70mg/dL, ΤG <150mg/dL, HDL >40mg/dL
| Πρωτεΐνη |
Μείωση και αντικατάσταση ζωικής πρωτεΐνης με φυτικές πηγές πρωτεΐνης Αντικατάσταση κόκκινου κρέατος με ψάρια και άπαχα πουλερικά |
Όσπρια και αρακάς, ξηροί καρποί, σόγια, σπόροι, κινόα, γάλα σόγιας, αμυγδάλου ή ρυζιού Vs Επεξεργασμένα αλλαντικά, πουλερικά με δέρμα, full fat γαλακτοκομικά (Κόκκινο κρέας max 1 φορά εβδομαδιαίως. Επιλέξτε άπαχα κομμάτια κρέατος – αφαίρεση ορατού λίπους. Κατανάλωση ψαριού και πουλερικών 2 φορές την εβδομάδα έκαστο) |
| Υδατάνθρακες |
Περιορισμός απλών υδατανθράκων <10% σάκχαρα. Ένταξη τροφίμων πλούσιων σε διαιτητικές ίνες (14g/1000kcal)* περίπου 3 μερίδες την ημέρα, προς αντικατάσταση επεξεργασμένων προϊόντων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη. *υψηλά σε φώσφορο, προσοχή σε νεφροπάθειες |
Εμπλουτισμένα με φυτικές ίνες προϊόντα, ολικής αλέσεως ψωμί, φρυγανιές, καστανό ρύζι, μακαρόνια, κριθαράκι, δημητριακά ολικής χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, τα οποία να έχουν υποστεί μέτρια έως καθόλου επεξεργασία. Vs Άσπρο ψωμί, μπαγκέτα, φρυγανιές, μακαρόνια, ντόνατς, πατατάκια, γλυκά |
|
Φρούτα Λαχανικά |
Ένταξη στη διατροφή ως σνακ ή επιδόρπιο Ένταξη στη διατροφή ως συνοδευτικό σε κάθε γεύμα ή να αποτελεί μέρος του γεύματος Κατανάλωση 2-3 μερίδες φρούτων και 3-5 λαχανικών ημερησίως |
Μήλο, μανταρίνια, φράουλες, αχλάδι, μπανάνα, ακτινίδιο κλπ Μαρούλι, αγγούρι, λάχανο, αντίδια, πιπεριά, μελιτζάνα, καρότο, σέσκουλα κλπ *προσοχή σε νεφροπάθειες |
| Λίπος | Αντικατάσταση κορεσμένου λίπους (<7%), με ακόρεστα λιπαρά & αποφυγή υδρογονωμένων ή τρανς λιπαρών (τηγανιτά, μπισκότα, κράκερ, γλυκά, εμπορικά προϊόντα) |
Ελαιόλαδο, λιπαρά ψάρια, άπαχα ή ημιάπαχα αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά, ξηρούς καρπούς*, φυτικό άπαχο βούτυρο εμπλουτισμένο με ακόρεστα λιπαρά Vs Ζωικό βούτυρο, σπορέλαιο, ηλιέλαιο, κρέμα γάλακτος, μαγιονέζα, λίπος από κόκκινο κρέας, πέτσα από πουλερικά, full fat γαλακτοκομικά * υψηλά σε κάλιο & φώσφορο, προσοχή σε νεφροπάθειες |
| Νάτριο | Μείωση νατρίου <2.400 (άλας <1 κγ/ημέρα) και τρόφιμα που περιέχουν μεγάλες ποσότητες νατρίου και αντικατάστασή του με άλλα μυρωδικά και μπαχαρικά |
Βότανα,σκόρδο, σπόροι μουστάρδας, πράσινο τσίλι, μαύρο πιπέρι, κύμινο και οποιοδήποτε άλλο καρύκευμα που αναγράφει πως δεν περιέχει νάτριο, επίσης μπορείτε να δώσετε γεύση στο φαγητό με χυμό από λεμόνι. Vs Αποφύγετε αρτοποιήματα, παστά, μαγειρικός ζωμός, σόγια sauce, κόκκινο κρέας, αλλαντικά, τουρσί, ολόπαχα τυριά, κράκερ, μπισκότα, πατατάκια και οτιδήποτε επεξεργασμένο και φυσικά το επιτραπέζιο αλάτι |
| Σωματικό Βάρος |
Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους (ΔΜΣ 18,5-25) Αν ΔΜΣ >25, τότε μείωση ΣΒ |
Ουδέτερο ισοζύγιο ενέργειας, αποφυγή δίαιτας υψηλή σε πρωτεΐνη και ένταξη άσκησης (150’/εβδομάδα μέτρια ΦΔ) |
(Tuttle et al. 2014; Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία 2013; Rothberg and Sivalingam 2010; Anon 2008)
Επίσης:
- Συστήνεται αλλαγή στον τρόπο μαγειρέματος. Προτιμήστε το ψήσιμο στο φούρνο, στον ατμό, ή το βράσιμο αντί για το τηγάνισμα.
- Ένταξη φυσικής δραστηριότητας προς αντικατάσταση του καθιστικού τρόπου ζωής, τουλάχιστον 150’ την εβδομάδα μέτρια φυσική δραστηριότητα ή 75’ έντονης σωματικής άσκησης ή συνδυασμός των δύο, με απώτερο σκοπό τη μείωση του σωματικού βάρους και τη βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής αντοχής και της LDL χοληστερόλης.
- Συστήνεται σταδιακή ένταξη της σωματικής δραστηριότητας, όπου την πρώτη εβδομάδα θα συμπεριλαμβάνει 10’ την ημέρα με σταδιακή αύξηση (γύρω από το σπίτι με γρήγορο ρυθμό). Περπάτημα ή ποδήλατο έως την εργασία αντί για μεταφορά με αυτοκίνητο. Χρήση της σκάλας αντί του ανελκυστήρα. Κολύμπι ή κάποιο άλλο άθλημα που προτιμάτε.
- Περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλης (<20γραμμάρια/ημέρα περίπου 2 ποτά για τους άνδρες και 1 για τις γυναίκες). Να καταναλώνεται με συνοδεία φαγητού, ειδικά σε άτομα με θεραπεία ινσουλίνης.
- Συστήνεται διακοπή καπνίσματος και απομάκρυνση από χώρους με καπνό (παθητικό κάπνισμα) προς βελτίωση της HDL και μείωση της αρτηριακής πίεσης.
(Tuttle et al. 2014; Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία 2013; Saxena 2014; Lichtenstein et al. 2016)
Βαρδακαστάνη Διονυσία
Κλινική Διαιτολόγος (MSc)
