Θεραπεία με θυροξίνη
Συγγραφέας Αντώνης Σχοινάς, Γράφτηκε στις ,
Ο υποθυρεοειδισμός δεν μπορεί να θεραπευτεί. Κανείς δεν έχει ανακαλύψει έναν τρόπο να κάνει το θυρεοειδή σας να λειτουργήσει κανονικά και πάλι. Η κατάσταση όμως αντιμετωπίζεται πλήρως, καθώς η ορμόνη του θυρεοειδή υπάρχει διαθέσιμη σε χαπάκι (συνθετική θυροξίνη) και μπορεί να συμπληρωθεί ακριβώς όσο λείπει.
Πώς αποφασίζεται η δόση της θυροξίνης σας;
Ο ενδοκρινολόγος επιλέγει τη δόση εκκίνησης με βάση κάποιες παραμέτρους:
– Βάρος: όσο μεγαλύτερο, τόσο μεγαλύτερη δόση.
– Ηλικία: Οι ηλικιωμένοι αρχίζουν με χαμηλή δόση, ώστε να δοθεί χρόνος στο σώμα τους να προσαρμοστεί. Επειδή μεταβολίζουν τα φάρμακα πιο αργά, είναι πιθανότερο να παραμείνουν σε χαμηλότερες δόσεις.
– Αιτία χορήγησης θυροξίνης: Αν θυρεοειδής σας έχει αφαιρεθεί, πρέπει να αναπληρωθεί η συνολική δόση Τ4. Αν πάσχετε από υπολειτουργία του θυρεοειδή, πιθανώς εξακολουθεί να παράγεται κάποια ορμόνη, οπότε χρειάζεστε χαμηλότερη δόση. Σε ενδεχόμενο καρκίνο του θυρεοειδούς μετεγχειρητικά, ο γιατρός θα δώσει μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη δόση για να κρατήσει την TSH σας κοντά στο μηδέν (κατασταλτική θεραπεία).
– Άλλες καταστάσεις: Εάν έχετε κοιλιοκάκη ή νόσο του Crohn, μπορεί να έχετε μειωμένη απορρόφηση θυροξίνης και επομένως απαιτείται υψηλότερη δόση. Εάν έχετε καρδιακή νόσο, θα πρέπει να ξεκινήσετε με μια πολύ χαμηλή δόση η οποία θα αυξηθεί σταδιακά.
– Συγχορήγηση με φάρμακα: Αν παίρνετε αντισυλληπτικά χάπια, θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, Zoloft ®, Tegretol ® ή φαινοβαρβιτάλη, μπορεί να χρειαστείτε μια υψηλότερη δόση. Εάν αντίθετα παίρνετε τεστοστερόνη ή νιασίνη, μπορεί να χρειαστεί μικρότερη δόση.
Η αρχική δόση αποτελεί μια “μαντεψιά” που προέρχεται από την κλινική εμπειρία του γιατρού σας και πιθανώς να αλλάξει στη συνέχεια. Συνήθως γίνεται αρχή με χαμηλή δόση για να αποτραπούν τυχόν παρενέργειες. Επειδή η θυροξίνη έχει αργή δράση, θα χρειαστούν αρκετές εβδομάδες πριν αρχίσετε να αισθάνεστε τα αποτελέσματα. Μετά από περίπου 6 έως 10 εβδομάδες, ο γιατρός σας θα δοκιμάσει να μετρήσει θυρεοειδικές ορμόνες και να ρυθμίσει εκ νέου τη δόση της θυροξίνης.
Αυτό μπορεί να επαναληφθεί αρκετές φορές μέχρι να εγκατασταθεί η σωστή δόση, η οποία συνήθως είναι σταθερή για πολλά χρόνια.
Πώς να παίρνετε τα χάπια σας
Το πιο σημαντικό είναι να μην ξεχνάτε το χάπι σας ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ για το υπόλοιπο της ζωής σας. Η θυροξίνη δεν είναι σαν ένα αντιβιοτικό που το παίρνετε για μερικές μόνο μέρες. Εάν σταματήσετε να παίρνετε τα χάπια σας για οποιοδήποτε λόγο, ο υποθυρεοειδισμός σας θα επιστρέψει.
Γενικά η απορρόφηση του φαρμάκου γίνεται καλύτερα με άδειο στομάχι, γι’αυτό και προτείνεται να το παίρνει κανείς νηστικός το πρωί και να παίρνει πρωινό ή και άλλα φάρμακα μετά από 20′-30′. Αν ωστόσο επιλέξει να το παίρνει με φαγητό, θα πρέπει να κάνει κάθε φορά το ίδιο και με παρόμοια τροφή, ώστε να είναι να είναι πάντα παρόμοια η απορρόφηση του φαρμάκου. Στην περίπτωση αυτή θα χρειαστεί πιθανώς υψηλότερη δόση από ό, τι εάν το παίρνατε πάντα με άδειο στομάχι. Θα μπορούσατε να πάρετε το χάπι σας με όλα τα υγρά, εκτός από γάλα σόγιας. Το αγελαδινό γάλα είναι πιθανώς εντάξει. Ο χυμός του γκρέιπφρουτ είναι μια χαρά. Μην προσπαθήσετε να καταπιείτε το χάπι σας χωρίς υγρό. Μπορεί να διαλυθεί στο στόμα ή στο λαιμό σας, και να μην φτάσει αρκετό φάρμακο να απορροφηθεί στο αίμα σας.
Θα πρέπει να παίρνετε το χάπι σας περίπου την ίδια ώρα κάθε μέρα, είτε είναι το πρώτο πράγμα που κάνετε το πρωί είτε το τελευταίο πράγμα το βράδυ.
Υπάρχουν τρόφιμα και φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν την απορρόφηση της θυροξίνης. Έτσι πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 4 ώρες μετά τη λήψη θυροξίνης προτού:
– Καταναλώσετε τροφές που περιέχουν σόγια.
-Πάρτε συμπληρώματα ασβεστίου (συνήθεις ποσότητες αγελαδινού γάλακτος είναι κατά πάσα πιθανότητα εντάξει), σίδηρο ή αντιόξινα (πχ Simeco®)
-Πάρτε φάρμακα όπως χολεστυραμίνη (Questran ®), κολεσεβελάμη (Cholestagel ®), ή σουκραλφάτη (Peptonorm ®)
Η θυροξίνη δεν αλληλεπιδρά αρνητικά στην ικανότητα του σώματος να απορροφήσει άλλα φάρμακα.
Δίνοντας θυροξίνη σε μωρά
Μπορείτε να κονιορτοποιήσετε το χάπι και να το διαλύσετε σε λίγο νερό ή μητρικό γάλα. Τοποθετήστε το διάλυμα στο στόμα του μωρού με ένα σταγονόμετρο και ακολούθως θηλάστε ή ταΐστε με το μπιμπερό. Μην διαλύετε το χάπι στο μπιμπερό: δεν διαλύεται καλά, το φάρμακο παραμένει στα τοιχώματα του μπουκαλιού και μπορεί να βουλώσει και το στόμιο. Γενικά η θυροξίνη εξασθενεί γρήγορα όταν βρεθεί σε υγρό.
Δίνοντας θυροξίνη σε παιδιά που δεν μπορούν να καταπιούν χάπια
Μπορείτε να δώσετε το χάπι με τον ίδιο τρόπο που θα κάνατε σε ένα μωρό. Ή μπορείτε να βάλετε το χάπι σε ένα μικρό χάρτινο κύπελλο με μόλις αρκετό νερό για να διαλυθεί, ώστε το παιδί να πιει το διάλυμα. Κατόπιν βάλτε λίγο περισσότερο νερό στο κύπελλο για να περιλάβει τυχόν υπολείματα του χαπιού και να καταποθεί.
Γιατί πρέπει να παίρνετε πάντα το ίδιο εμπορικό σκεύασμα θυροξίνης
Τα διαθέσιμα εμπορικά σκευάσματα θυροξίνης στην Ελλάδα είναι όλα ασφαλή και αποτελεσματικά. Κάθε μάρκα περιέχει την ίδια δραστική ουσία (θυροξίνη -Τ4) αλλά καθένα κατασκευάζεται λίγο διαφορετικά. Αυτό μπορεί να επηρεάζει τον τρόπο που το σώμα απορροφά το φάρμακο και επομένως αν αλλάξετε από τη μια μάρκα στην άλλη (ακόμα και στην ίδια δόση), το σώμα σας να απαντήσει με διαφορετικό τρόπο. Θα χρειαστεί επομένως μια νέα εξέταση θυρεοειδούς 6 έως 12 εβδομάδες αργότερα για να προσαρμοστεί η δόση σας.
Αν ξεχάσετε να πάρετε ένα χάπι
Αν παραλείψετε ένα μόνο χάπι, δεν πειράζει διότι η προηγούμενη θυροξίνη παραμένει στο αίμα σας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν θυμηθείτε το απόγευμα ότι δεν πήρατε το χάπι το πρωί, πάρτε το άμεσα. Εάν θυμηθείτε ότι δεν πήρατε χθες χάπι, μπορείτε να πάρετε δύο χάπια σε μια ημέρα: καλύτερα όχι και τα δύο μαζί αλλά αν είναι δυνατόν, ένα το πρωί και ένα το βράδυ. Αν παρ’όλα αυτά δεν πάρετε καθόλου χάπι επίσης δεν θα έχετε κάποιο πρόβλημα.
Αν κάνετε εμετό ένα χάπι (διότι πχ έχετε γρίπη) δεν χρειάζετε να πάρετε επιπλέον: Περιμένετε και πάρτε την επόμενη κανονική δόση σας αύριο. Αν κάνετε εμετό λόγω έγκυμοσύνης, ίσως δοκιμάσετε να παίρνετε τα χάπια σας πριν τη βραδυνή ώρα του ύπνου, όπου θεωρητικά υπάρχουν λιγότερες πιθανότητες να έχετε ναυτία.
Αν ξεχνάτε συχνά να παίρνετε το χάπι
Εάν ξεχνάτε συστηματικά π.χ. ένα χάπι κάθε εβδομάδα, τότε είναι σαν να παίρνετε καθημερινά χαμηλότερη δόση θυροξίνης.
Αν ξεχάσετε να πάρετε πολλά χάπια, μην προσπαθήστε να τα πάρετε όλα μαζί. Απλά ξεκινήσετε από την αρχή να τα παίρνετε καθημερινά και σωστά.
Πείτε στο γιατρό σας την αλήθεια για το πόσο συχνά ξεχνάτε τα χάπια σας, ώστε να μπορεί να σας συμβουλέψει κατάλληλα.
Εάν μείνετε έγκυος
Συνεχίστε να παίρνετε την τακτική δόση θυροξίνης σας. Η θυροξίνη είναι απολύτως ασφαλής και απαραίτητη, τόσο για τον εαυτό σας όσο και για το αναπτυσσόμενο έμβρυό σας. Θα πρέπει να ενημερώσετε το γιατρό σας αμέσως μόλις μάθετε ότι είστε έγκυος ή ακόμα καλύτερα πριν αποφασίσετε να μείνετε. Θα πρέπει να συνεργαστείτε στενά σε όλη την εγκυμοσύνη για να εξασφαλίσετε την καλύτερη δυνατή υγεία για εσάς και το μωρό σας.Ο γιατρός σας θα ζητήσει εξέταση για το θυρεοειδή αρκετές φορές στη διάρκεια της εγκυμοσύνης (τουλάχιστον ανά τρίμηνο), καθώς συνήθως χρειάζεται να αυξήσει τη δόση θυροξίνης κατά 30-50% λόγω αυκημένων αναγκών του σώματος. Αφού γεννηθεί το μωρό σας και το σώμα σας αρχίσει να επανέρχεται, η δόση θα πρέπει να μειωθεί.
Εάν διαγνωστεί υποθυρεοειδισμός πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, θα πρέπει να ξεκινήσει θεραπεία αμέσως με έλεγχο τουλάχιστον κάθε 6 έως 8 εβδομάδες, μέχρι τον τοκετό. Στη συνέχεια ο γιατρός σας θα κρίνει αν είναι απαραίτητο να συνεχίσετε τη θεραπεία.
Θυροξίνη και απώλεια βάρους
Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει μια ήπια αύξηση του σωματικού βάρους από 2 έως 10 κιλά, αλλά δεν προκαλεί παχυσαρκία. Υποθυρεοειδικοί ασθενείς οι οποίοι άρχισαν την σωστή δόση θυροξίνης δεν χάνουν ξαφνικά το επιπλέον βάρος, αλλά είναι ευκολότερο να το χάσουν αν προσπαθήσουν. Άτομα με φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδή ποτέ δεν θα πρέπει να ξεκινούν χάπια θυροξίνης για να αδυνατίσουν. Μια χαμηλή δόση θυροξίνης δεν μπορεί να επιταχύνει το μεταβολισμό , ενώ μια μεγάλη δόση μπορεί να αποδυναμώσει τους μυς και τα οστά και να προκαλέσει σοβαρές καρδιακές επιπλοκές. Όλα αυτά μειώνουν την ικανότητα για άσκηση και επιπλέον η υψηλή δόση μπορεί να αυξήσει την όρεξη κι έτσι αντί να χάσουν βάρος, να κερδίσουν.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες και επιπλοκές της θεραπείας
Τα χάπια θυροξίνης στη φυσιολογική δόση δεν βλάπτουν το θυρεοειδή αδένα, ούτε προκαλούν κάποια άλλη βλάβη, ακόμα και αν τα πάρει κάποιος που δεν έχει πρόβλημα με το θυρεοειδή. Εάν όμως πάρετε μεγαλύτερη δόση από αυτή που σας ταιριάζει, θα αναπτύξετε επιπλοκές και συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού: κόπωση, αϋπνία, αυξημένη όρεξη, νευρικότητα, τρέμουλο, αίσθηση θερμότητας όταν άλλοι άνθρωποι νοιώθουν κρύο, μυϊκή αδυναμία, εύκολο λαχάνιασμα. Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί επίσης να προκαλέσει απώλεια οστικής μάζας (οστεοπόρωση) και επικίνδυνες καρδιακές αρρυθμίες, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους.
Αν υπάρχουν συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού που επιβεβαιώνονται και εργαστηριακά, μειώνεται η δόση θυροξίνης.
Ασθενείς με καρκίνο του θυρεοειδούς πρέπει να παίρνουν υψηλότερη από τη συνήθη (κατασταλτική) δόση θυροξίνης, που αυξάνουν τον κίνδυνο για οστεοπόρωση. Θα πρέπει προληπτικά να παίρνουν μεγάλες ποσότητες ασβεστίου μέσω της διατροφής ή με συμπληρώματα (αν και τα συμπληρώματα δεν μπορούν να διορθώσουν την απώλεια οστικής μάζας που προκαλείται από την περίσσεια θυροξίνης). Οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει να ελέγχουν την οστική τους μάζα.
Παρακολούθηση
Ο ενδοκρινολόγος σας θα χρειαστεί να ελέγξει το θυρεοειδή σας περίπου 6 έως 10 εβδομάδες μετά από κάθε αλλαγή της δόσης της θυροξίνης. Όταν η δόση σταθεροποιηθεί, ο έλεγχος επαναλαμβάνεται κάθε 6-12 μήνες. Μπορεί να χρειαστείτε εξετάσεις συχνότερα, αν διαπιστωθεί εγκυμοσύνη, αν ξεκινήσετε κάποιο φάρμακο που εμποδίζει την απορρόφηση θυροξίνης, αν αλλάξει το βάρος σας, αν έχετε υποτροπή των συμπτωμάτων σας ή αν αλλάξετε τον τρόπο που παίρνετε τα χάπια σας (π.χ. με γεμάτο στομάχι).
Μην ανησυχείτε αν έχετε μια μικρή διακύμανση στις εξετάσεις, ενώ παίρνετε την ίδια δόση θυροξίνης.
– Είναι φυσιολογική μια διακύμανση κατά τη διάρκεια του χρόνου ή και της ημέρας.
– Το κάθε εργαστήριο δεν μετρά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, επομένως δεν είναι απόλυτα συγκρίσιμες τιμές από δύο διαφορετικά εργαστήρια. Ακόμη και το ίδιο εργαστήριο μπορεί να δώσει ελαφρώς διαφορετικές τιμές στο ίδιο δείγμα αίματος.
Συμβουλευτείτε τον ενδοκρινολόγο σας για ό,τι απορία έχετε σχετικά.
