Από πού προέρχεται το αλάτι στη δίαιτά μας;

Περίπου το 10% του διαιτητικού νατρίου (το επιτραπέζιο αλάτι αποτελείται από χλωριούχο νάτριο) υπάρχει φυσικά στα τρόφιμα, το 15% αυτού προστίθεται κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος ή στο τραπέζι [το αλάτι που προσθέτει κανείς κατά βούληση] και περίπου το 75% ενσωματώνεται κατά τη διάρκεια της βιομηχανικής παρασκευής και επεξεργασίας.

Από την αυγή του πολιτισμού, το αλάτι είναι ένα πολύτιμο συστατικό των τροφίμων και χρησιμοποιείται για γεύση, για τη συντήρηση των τροφίμων και την παρεμπόδιση της μικροβιολογικής αλλοίωσης. Είναι επίσης αναντικατάστατο στην προετοιμασία πολλών τροφίμων που έχουν ιδιαίτερη γεύση και υφή.

Ποιος είναι ο ρόλος του νατρίου, του καλίου και του χλωρίου στο σώμα;

Είναι και τα τρία απαραίτητα από διαιτητικής απόψεως αλλά, αντίθετα με τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά, σπάνια υπάρχουν προβλήματα που συνδέονται με διαιτητική έλλειψή τους.

Ιδιαίτερα στην περίπτωση του νατρίου, το πρόβλημα βρίσκεται στην υπερβολική πρόσληψη. Μαζί με άλλους καθοριστικούς παράγοντες της πίεσης αίματος, αυτά τα ιόντα νατρίου διατηρούν τον όγκο του αίματος ή τα εξωκυτταρικά υγρά στο σώμα, την ηλεκτροφυσιολογική δραστηριότητα των μυών και των νεύρων, την ωσμωτική πίεση και την οξεοβασική ισορροπία- όλα ουσιαστικά για τη ζωή.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για υψηλή πίεση αίματος;

Η αντιμετώπιση της υψηλής πίεσης αίματος, ή υπέρτασης, είναι σημαντική, επειδή είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο κίνδυνος εγκεφαλικού αυξάνει καθώς αυξάνει η πίεση του αίματος και αναγνωρίζεται ευρέως ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου, ακόμη και από ελαφρώς υψηλές πιέσεις αίματος.

Διάφοροι βασικοί παράγοντες κινδύνου εμπλέκονται, συμπεριλαμβανομένων του οικογενειακού ιστορικού, των χαμηλών επιπέδων σωματικής δραστηριότητας, του καπνίσματος, του υπέρβαρου ή της παχυσαρκίας, της υπερβολικής πρόσληψης αλκοόλ και της υπερβολικής διαιτητικής πρόσληψης αλατιού. Τα τελευταία χρόνια, η προσοχή έχει στραφεί στη σχέση μεταξύ του διαιτητικού νατρίου και της υπέρτασης, και η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει συστήσει ότι η μείωση της πρόσληψης νατρίου περίπου κατά ένα τρίτο θα μπορούσε να είναι ευεργετική για την υγεία.

Κατά τα τελευταία χρόνια, οι ερευνητικές μελέτες έχουν παράσχει πλούτο στοιχείων που έχουν τροφοδοτήσει συζητήσεις μεταξύ εκείνων που θα υποστήριζαν τον περιορισμό του αλατιού για τον γενικό πληθυσμό και εκείνων που θα στόχευαν τις διαιτητικές παρεμβάσεις σε εκείνες τις ομάδες ατόμων που είναι υπερτασικές ή που είναι επιρρεπείς ή ευαίσθητες στη διαιτητική πρόσληψη αλατιού. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μερικοί άνθρωποι είναι γενετικά επιρρεπείς στην υπέρταση και ενδεχομένως πιο ευάλωτοι στις υψηλές προσλήψεις αλατιού. Ένας ελπιδοφόρος τομέας έρευνας είναι η ανάπτυξη γενετικών και άλλων τεχνολογιών ανίχνευσης, που θα μπορούσαν να προσδιορίσουν τις ομάδες «κινδύνου».

Τι μπορούμε να κάνουμε για να διατηρήσουμε υγιή πίεση αίματος;

Δεδομένου ότι οι επιστήμονες συνεχίζουν να διαλευκάνουν τους σύνθετους γενετικούς, διαιτητικούς παράγοντες, καθώς και παράγοντες τρόπου ζωής που επηρεάζουν την υπέρταση, ο περιορισμός του αλατιού μπορεί να είναι η σύσταση για γηραιότερους υπερτασικούς. Για την πλειοψηφία του πληθυσμού είναι συνετό να διακοπεί το κάπνισμα, να διατηρηθεί ένα υγιές σωματικό βάρος, να μετριαστεί η κατανάλωση αλκοόλ, να αυξηθεί η σωματική δραστηριότητα, η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και τροφίμων ολικής αλέσεως, καθώς επίσης και να μετριαστεί η πρόσληψη αλατιού.

Βιβλιογραφικές αναφορές

• Cappuccio F. P., Markandu N. D., Carney C., Sagnella G. A., MacGregor A. [1997]. Double-blind randomised trial of modest salt restriction in older people. Lancet 350: 850-854.
• Fodor J. G., Whitmore B., Leeman F., Larochelle P. [1999]. Recommendations on dietary salt. Canadian Medical Association 160 [9] S29-S34.
• Stamler J. [1997]. The Intersalt Study: background, methods, findings and implications. American Journal of Clinical Nutrition 65 [supplement] 626S-642S.
• Swales J. D. [1994]. Overview of Essential Hypertension. In Textbook of Hypertension [ed. J. D. Swales]. Chapter 33, pp 655-660. Blackwell Scientific Publications, London.

http://www.eufic.org