Μητρικός Θηλασμός
Συγγραφέας Αλέξανδρος Παναγόπουλος Γράφτηκε στις ,
Η συντριπτική πλειοψηφία των μητέρων είναι σε θέση να θηλάσει αποκλειστικά (χωρίς ανάγκη να δώσουμε συμπλήρωμα) το μωρό. Οι εξαιρέσεις είναι σπάνιες και συνήθως αυτό είναι ήδη γνωστό πριν από τον τοκετό μέσω της επαφής σας με το γυναικολόγο ή ακόμα και τον παιδίατρο.
Είναι επίσης επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι το τελειόμηνο φυσιολογικό νεογνό δε χρειάζεται τίποτα άλλο από το μητρικό γάλα. Αυτό ισχύει και για όλα τα φυσιολογικά βρέφη μέχρι τουλάχιστον την ηλικία των 6 μηνών. Με άλλα λόγια το βρέφος αναπτύσεται κανονικά μόνο με το μητρικό γάλα και χωρίς ανάγκη συμπληρώματος ξένου γάλατος, νερού, βιταμινών ή σιδήρου.
Για να ξεκινήσει σωστά ο θηλασμός
Οι πρώτες ώρες και ημέρες μετά τον τοκετό είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την επίτευξη του σημαντικού αυτού στόχου που είναι ο αποκλειστικός θηλασμός.
Ο θηλασμός πρέπει να ξεκινήσει μέσα στην πρώτη ώρα ζωής του νεογνού και ιδανικά μέσα στο πρώτα 30 λεπτά. Κατά τη διάρκεια των 2 πρώτων ωρών μετά τον τοκετό το μωρό είναι σε κατάσταση εγρήγορσης από την οποία πρέπει να επωφεληθούμε. Κρατήστε το μωρό σας γυμνό πάνω στο στήθος. Η επαφή αυτή είναι δεν πρέπει να διακόπτεται για τις απλές φροντίδες που μπορούν (και πρέπει) να περιμένουν.
Μετά τις 2 πρώτες ώρες και μέχρι την τρίτη ημέρα το μωρό θα είναι σχετικά νωθρό. Συνεχίστε να το βάζετε συχνά στο στήθος ακόμα και κάθε 2 ώρες (ή και πιο συχνά στην αρχή) αν χρειαστεί. Αν είναι ιδιαίτερα νωθρό τότε θα πρέπει να το βάζετε περίπου κάθε 3 ώρες στο στήθος.
Ζητήστε να κρατήσετε το μωρό μαζί σας στο δωμάτιο 24 ώρες το 24ωρο.
Ο θηλασμός, ειδικά τις πρώτες 40 ημέρες είναι απεριόριστος και χωρίς ωράριο. Ιδιαίτερα την πρώτη εβδομάδα δε θα πρέπει να περιμένετε να έχει το μώρο σταθερό ωράριο. Η συχνότητα του θηλασμού θα είναι 8-12 φόρες την ημέρα ενώ μπορεί κάποια γεύματα να είναι πιο πυκνά σε κάποια φάση του 24ώρου. Γρήγορα θα μπορείτε να αναγνωρίζετε τα “σημάδια πείνας” του μωρού σας (βάζει τα χέρια στο στόμα, κινήσεις των άκρων, κινήσεις των χειλιών, γυρίζει το στόμα και το κεφάλι όταν του χαιδέψετε το μάγουλο, ο ύπνος γίνεται ελαφρύς με κινήσεις των ματιών κάτω από τα βλέφαρα).
Έχετε όσο γάλα χρειάζεται το μωρό σας.
Πολλές φορές δημιουργείται η εντύπωση (από την ίδια τη μητέρα ή και από το περιβάλλον) ότι η ποσότητα του γάλατος που παράγεται είναι ανεπαρκής για να καλύψει τις ανάγκες του μωρού. Η λανθασμένη αυτή εντύπωση οδηγεί δυστυχώς συχνά στη άστοχη κίνηση του να προσφέρουμε συμπλήρωμα ξένου γάλατος. Αυτό θα πρέπει να αποφευχθεί για τους παρακάτω λόγους:
• Η ποσότητα του γάλατος είναι φυσιολογικά χαμηλή τις 2 πρώτες μέρες. Αυτό είναι απολύτως λογικό αφού το γάλα παράγεται μόνο όταν το παιδί ξεκινήσει να θηλάζει (δηλαδή αφού γεννηθεί). Συγκεκριμένα το γάλα παράγεται την ώρα που θηλάζει το μωρό. Ο μαστός δεν είναι ρεζερβουάρ που γεμίζει από το ένα γεύμα στο άλλο. Αν ο θηλασμός ξεκινήσει γρήγορα μετά τον τοκετό και είναι συχνός τότε η ποσότητα του γάλατος θα αυξηθεί ιδιαίτερα γρήγορα μέσα στις 2 αυτές πρώτες μέρες. Δίνοντας συμπλήρωμα το παιδί θα χορτάσει εύκολα και δε θα θελήσει να θηλάσει το στήθος με αποτέλεσμα η παραγωγή μητρικού γάλατος να αργήσει και να βάλουμε έτσι σε κίνδυνο το θηλασμό.
• Αν και σχετικά χαμηλή ως ποσότητα, η ποιότητα του γάλατος των πρώτων ωρών είναι εξαιρετικά υψηλή και κυρίως τέλεια προσαρμοσμένη στις ανάγκες του παιδιού για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Το γάλα που παράγεται τις 2 πρώτες μέρες ονομάζεται πύαρ ή πρωτόγαλα. Η ποσότητα που παράγεται είναι περίπου 50 ml την πρώτη μέρα και 200 ml τη δεύτερη μέρα. Είναι πλούσιο σε πρωτείνες και αντισώματα και έχει υψηλή θερμιδική αξία. Επίσης θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το φυσιολογικό τελειόμηνο νεογνό έχει αρκετά αποθέματα ενέργειας και δε χρειάζεται καμμία βοήθεια με τη μορφή ξένου γάλατος.
• Η απώλεια βάρους (έως και 8% του βάρους γέννησης τις 2 πρώτες μέρες) είναι απολύτως φυσιολογική και σε καμμία περίπτωση δε σημαίνει ότι δεν έχετε αρκετό γάλα.
• Η διαδικασία του θηλασμού από το μπιμπερό διαφέρει σημαντικά από αυτή του στήθους. Αυτό μπορεί να “μπερδέψει” το μωρό και να δυσκολέψει το μητρικό θηλασμό. Γι’αυτό το λόγο θα πρέπει να αποφύγουμε το μπιμπερό πριν από την ηλικία των 3 εβδομάδων. Αυτό ισχύει και για την πιπίλα. Αν το παιδί δείχνει να πεινάει, κάντε το αυτονόητο: βάλτε το στο στήθος.
Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει να αντισταθούμε στην εύκολη λύση του συμπληρώματος. Συμπλήρωμα δίνουμε ΜΟΝΟ με τη σύμφωνη γνώμη του παιδιάτρου που θα γνωρίζει το ιστορικό της κύησης και του τοκετού και θα έχει εξετάσει το νεογέννητο.
Μερικές συχνές περιπτώσεις για τις οποίες δεν υπάρχει ένδειξη ξένου γάλατος είναι:
• το ήσυχο μωρό που δε δείχνει να πεινάει τις 2 πρώτες μέρες.
• το μωρό με ίκτερο με χολερυθρίνη 12-20 mg/dl, μετά τις 73 ώρες (με την προυπόθεση ότι έχει όρεξη, πάνω από 4 κενώσεις τη μέρα και καμμία άλλη παθολογία)
• το μωρό που φαίνεται ανήσυχο τη νύχτα ή που ζητάει συνέχεια το στήθος σε ορισμένες φάσεις της ημέρας.
Για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις υπάρχουν συγκεκριμένες λύσεις (βλέπε παρακάτω).
Να θυμάστε ότι είναι τελείως άσκοπο να ζυγίζουμε το μωρό πριν και μετά το θηλασμό.
Η τεχνική του θηλασμού
• Κρατήστε το μαστό υποβαστάζοντας τον με το χέρι σε σχήμα C (ο αντίχειρας πάνω από τη θηλέα άλω και τα υπόλοιπα δάκτυλα κάτω από το μαστό).
• Βάλτε το κεφάλι του μωρού στο στήθος και όχι το στήθος στο κεφάλι του μωρού.
• Ακουμπήστε τα χείλη του μωρού στη θηλή. Αυτό θα το κάνει να στρίψει το κεφάλι και να ανοίξει το στόμα. Όταν το στόμα ανοίξει στο μέγιστό του, τραβήξτε γρήγορα το μωρό στο στήθος.
• Φροντίστε να πιάσει το μωρό με το στόμα όσο περισσότερο στήθος γίνεται. Η σωστή τεχνική απαιτεί να πιάσει το μωρό όχι μόνο τη θηλή αλλά τη θηλή και το μεγαλύτερο μέρος της θηλέας άλω. Όταν η τεχνική εφαρμόζεται σωστά, λιγότερη θηλέα άλως θα φαίνεται στο κάτω μέρος από ότι στο επάνω, τα χείλη του μωρού θα είναι γυρισμένα προς τα έξω, οι σιαγόνες του θα κινούνται ρυθμικά και θα ακούτε τις γουλιές όπως καταπίνει.
• Δώστε μόνο ένα μαστό σε κάθε θηλασμό εκτός από τις πρώτες μέρες που μπορεί να χρειαστεί να δώσετε και τους δύο μέχρι να αυξηθεί η παραγωγή του γάλατος. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση, στον επόμενο θηλασμό ξεκινήστε από το μαστό που δώσατε τελευταίο.
• Η διάρκεια του θηλασμού είναι συνήθως 10-30 λεπτά. Αν πάντως το μωρό συνεχίζει να θηλάζει για μεγαλύτερο διάστημα και δεν παρουσιάζετε πόνο ή ραγάδες, δεν υπάρχει κανένας λόγος να το διακόψετε.
• Αν πονάτε κατά τη διάρκεια των θηλαστικών κινήσεων βγάλτε το μωρό από το μαστό βάζοντας σο μικρό δάκτυλο του χεριού σας στη γωνία του στόματός του (θα σταματήσει αυτόματα να θηλάζει). Ξεκινήστε από την αρχή.
Θηλασμός και διατροφή.
Συνεχίστε την υγιεινή διατροφή που είχατε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο θηλασμός χρειάζεται ενέργεια και γι’αυτό δεν είναι ώρα για δίαιτα. Μπορείτε να τρώτε ότι θέλετε, όποιο φαγητό είναι καλό για σας είναι και για το παιδί. Μην ξεχνάτε να πίνετε αρκετά (νερό, γάλα, χυμούς). Αποφύγετε τον πολύ καφέ και το αλκοόλ.
Αντιμετώπιση συχνών προβλημάτων
Το μωρό κοιμάται τις 48 πρώτες ώρες
Κρατήστε το μωρό σε επαφή σώμα με σώμα χωρίς ρούχα, μόνο με την πάνα (ακόμα και αν συνεχίζει να κοιμάται). Όταν παρατηρήσετε την ύπαρξη “σημείων πείνας”, ξυπνήστε το και βάλτε το στο στήθος. Αν συνεχίζει να κοιμάται στο στήθος δώστε του ήπια ερεθίσματα τα χέρια, τις πατούσες και το κεφάλι του. Μη το πιέσετε να μείνει στο στήθος αν δε δείχνει κανένα ενδιαφέρον ή αν κλαίει. ΔΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΤΟΥ ΔΩΣΕΤΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ. Μην ανησυχείτε, από την τρίτη ημέρα θα ξυπνάει πολύ πιο συχνά και θα δείχνει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το στήθος.
Το μωρό γκρινάζει και δείχνει συνέχεια πεινασμένο κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών
Ελέγξτε την τεχνική του θηλασμού. Κρατήστε το μωρό σώμα με σώμα ανάμεσα στο στήθος σας πριν το βάλετε στο μαστό. Αφήστε το να θηλάσει για πολύ ώρα αν θέλει με την προυπόθεση ότι δεν έχετε πόνο ή ραγάδες. Για να ηρεμήσει μπορεί να πιπιλίσει τη γροθιά του ή ακόμα και το δάκτυλο σας (το προτιμούμε σε σχέση με την πιπίλα).
Ενώ όλα πήγαιναν μια χαρά, το μωρό δείχνει να μη χορταίνει.
Έχει παρατηρηθεί ότι η όρεξη του μωρού μπορεί να αυξηθεί απότομα σε ορισμένες χρονικές περιόδους:
• μεταξύ της 4ης και της 8ης μέρας
• γύρω στις 4-6 εβδομάδες
• γύρω στον 3ο μήνα
Μην ανησυχείτε. Απλά βάλτε στο στήθος πιο συχνά. Η κατάσταση αυτή συνήθως δε διαρκεί περισσότερο από 2-7 μέρες.
Πόνος και ραγάδες στή θηλή
Ελεγξτε τον τρόπο που βάζετε το μωρό στο στήθος. Η λανθασμένη τεχνική θηλασμού είναι η πιο συχνή αιτία πόνου και ραγάδων.
Για να θεραπευθούν οι ραγάδες, αφήστε τη θηλή εκτεθημένη στον αέρα. Μετά το θηλασμό βάλτε μερικές σταγόνες γάλατός. Μη βάζετε οποιαδήποτε κρέμα, συμβουλευτείτε τον παιδίατρο.
Πέτρωμα
Εμφανίζεται συχνά την 3-4η μέρα ώς πρήξιμο στο στήθος. Καμμία φορά είναι τόσο έντονο που το μωρό δυσκολεύεται να θηλάσει. Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι να βγάλετε λίγο γάλα από το μαστό έτσι ώστε να μαλακώσει η θηλή και να μπορέσει ετσι το μωρό να θηλάσει. Πιέστε το στήθος και τη θηλή για να βγάλετε το γάλα κάνοντας ένα ζεστό ντους ή σκύβοντας και βάζοντας το στήθος σας σε μια λεκάνη με χλιαρό νερό. Σε πολύ έντονο πέτρωμα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και αντλία. Για να προλάβετε το έντονο πέτρωμα βάλτε συχνά το μωρό στο στήθος (είναι η καλυτερη αντλία). Μεταξύ των θηλασμών βάλτε κρύες κομπρέσσες πάνω στη θηλή. Αν ο πόνος είναι έντονος μπορείτε να πάρετε Depon.
