Λίπος στη κοιλιά.
Συγγραφέας Δημήτριος Ρηγόπουλος Γράφτηκε στις ,
Η μέχρι τώρα στρατηγική για να εκτιμήσουμε τη κοιλιακή παχυσαρκία είναι η μέτρηση της περιμέτρου της κοιλιάς. Θεωρούμε ότι μια περίμετρος κάτω των 98 εκατοστών στη γυναίκα και των 102 εκατοστών στον άντρα είναι μια υγιής και φυσιολογική κατάσταση. Το μειονέκτημα σε αυτή τη μεθόδου είναι ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε που οφείλεται μια αυξημένη περίμετρο στη κοιλιά. Πρόκειται για συσσώρευση λίπους κάτω από το δέρμα ή για συγκέντρωση λίπους μέσα στη κοιλιά, δηλαδή ανάμεσα στα σπλάχνα. Για να έχουμε σαφή απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι απαραίτητη η χρήση αξονικής τομογραφίας, όπου είναι δυνατή η ακριβής μέτρηση του λίπους μέσα και έξω από το κοιλιακό τοίχωμα. Η πρακτική αυτή όμως θέτει σε μεγάλη ακτινοβολία τον ασθενή και δεν συνίσταται για εξέταση ρουτίνας. Ευτυχώς τελευταία έχουν αναπτυχθεί τεχνικές μέτρησης του σπλαχνικού λίπους με επιφανειακά ηλεκτρόδια, οι οποίες δεν έχουν ούτε υψηλό κόστος, ούτε ανεπιθύμητες ενέργειες, για τον ασθενή.
Γιατί όμως πρέπει να μετράμε το σπλαχνικό λίπος; Έχει αποδειχτεί ότι το σπλαχνικό λίπος είναι η αιτία πολλών νοσημάτων σε αντίθεση με το λίπος που βρίσκεται κάτω από το δέρμα όπου φαίνεται να έχει ελάχιστη συμμετοχή. Επίσης μια μεγάλη κοιλιά δεν σημαίνει μεγάλη ποσότητα λίπους μέσα στη κοιλιά, διότι μπορεί η συσσώρευση του λίπους να είναι κάτω από το δέρμα. Αντίθετα μια μικρότερη κοιλιά μπορεί να υποκρύπτει μεγαλύτερη ποσότητα λίπους ανάμεσα στα σπλάχνα από ότι κάτω από το δέρμα. Σε αυτή τη δεύτερη περίπτωση ο ασθενής έχει μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία του από τον πρώτο. Είναι λοιπόν απαραίτητο να γνωρίζουμε την πλήρη εικόνα του κάθε ανθρώπου για να μπορέσουμε να τον συμβουλεύσουμε σωστά και να θέσουμε συγκεκριμένους στόχους.
Γιατί το κοιλιακό λίπος δημιουργεί περισσότερα προβλήματα υγείας; Από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι τα λιποκύτταρα που βρίσκονται μέσα στη κοιλιά είναι διαφορετικά από αυτά που βρίσκονται κάτω από το δερμα. Τα λιποκύτταρα της κοιλιάς μπορούν και εκκρίνουν κάποιες επιβλαβείς ουσίες, όπως ιντρλευκίνες, ΤΝF A, κ.α, οι οποίες μπορούν να βλάψουν απευθείας τα αγγεία της καρδιάς και άλλα βασικά όργανα του σώματος. Επίσης οι ίδιες ουσίες μειώνουν τη έκκριση προστατευτικών ορμονών που συνήθως εκκρίνονται από τα λιποκύτταρα όπως η αντιπονεκτίνη. Έχει αποδειχτεί ότι η μείωση της αντιπονεκτίνης σχετίζεται άμεσα με τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ποία είναι τα προβλήματα που δημιουργεί το σπλαχνικό λίπος; Το σπλαχνικό λίπος δημιουργεί προβλήματα και λόγω του όγκου που καταλαμβάνει ανάμεσα στα σπλάχνα, αλλά και λόγω των βλαβερών ουσιών που εκκρίνει στο αίμα. Λόγω του όγκου που καταλαμβάνει δημιουργεί πίεση στο διάφραγμα περιορίζει τη λειτουργία των πνευμόνων και προκαλλεί συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Έτσι οι ασθενείς παραπονούνται για δύσπνοια, εύκολο λαχάνιασμα, αίσθημα βάρους στη κοιλιά, καούρες στο στομάχι και ξινίλες στον οισοφάγο. Το πιο σημαντικό πρόβλημα όμως είναι το σύνδρομο της άπνοιας κατά τη διάρκεια του ύπνου το οποίο προκαλείται εκτός από την πίεση στους πνεύμονες και από άλλες ορμονικές αιτίες.
Τα προβλήματα από την έκκριση των βλαβερών ουσιών του σπλαχνικού λίπους έχουν να κάνουν με μεταβολικά, καρδιαγγειακά νοσήματα, αλλά και με περιπτώσεις ανάπτυξης καρκίνου. Το πρώτο πρόβλημα που δημιουργείται είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που ελέγχει τον μεταβολισμό του σακχάρου και σε άτομα με σπλαχνική παχυσαρκία η ορμόνη αυτή δεν μπορεί να λειτουργήσει, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται Σακχαρώδης Διαβήτης. Επίσης επηρεάζεται και ο μεταβολισμός των λιπιδίων τα οποία δεν «καίγονται», όπως θα έπρεπε στο συκώτι με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται μέσα σε αυτό και να δίνεται η εικόνα της λιπώδους διήθησης του ήπατος. Η κατάσταση αυτή δεν είναι αθώα γιατί μπορεί σταδιακά να προκαλέσει κίρρωση του ήπατος και καρκίνο. Εξ΄ αιτίας των βλαβερών ουσιών, προκαλούνται άμεσα βλάβες στα αγγεία. Αυτά γίνονται πιο σκληρά και αναπτύσσουν αθηρωματικές πλάκες . η συνέπεια αυτής της διαδικασίας είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης εκδήλωση στεφανιαίας νόσου, καρδιακής ανεπάρκειας και εγκεφαλικών επεισοδίων. Τέλος, η ύπαρξη ενδοκοιλιακού λίπους σύμφωνα με μεγάλες έρευνες σχετίζεται ακόμα και με την ανάπτυξη μορφών καρκίνου όπως αυτών του παχέος εντέρου, του ενδομητρίου και του μαστού.
Ποιες αιτίες προκαλούν συσσώρευση λίπους στη κοιλιά; Η διαδικασία συσσώρευσης λίπους στη κοιλιά τόσο σε ποσότητα, όσο και σε ρυθμό είναι διαφορετική από άνθρωπο σε άνθρωπο. Καταρχήν τα γονίδια του καθενός παίζουν σημαντικό ρόλο. Έτσι κάποιοι άνθρωποι συγκεντρώνουν με μεγαλύτερη ευκολία λίπος στη κοιλιά από κάποιους άλλους. Συνεπώς υπάρχει έως ένα βαθμό κληρονομικότητα στη κατάσταση αυτή. Οι νέοι άνθρωποι έχουν λιγότερο λίπος στη κοιλιά, ενώ όσο αυξάνεται η ηλικία το ποσό αυτό αυξάνεται. Επίσης η άντρες παρουσιάζουν μεγαλύτερες ποσότητες λίπους μέσα στη κοιλιά από ότι οι γυναίκες. Οι τελευταίες όμως μετά την εμμηνόπαυση φτάνουν τα ποσά σπλαχνικού λίπους των αντρών. Φαίνεται ότι στην αναπαραγωγική ηλικία προστατεύονται από τα οιστρογόνα και επι πλέον οι γέννες δρουν ευεργετικά, εφόσον βέβαια δεν υπάρχει αλόγιστη διατροφή. Η κυριότερες όμως αιτίες συγκέντρωσης του λίπους στη κοιλιά είναι η κακή διατροφή και έλλειψη άσκησης. Η υπερθερμιδική διατροφή, με πολλά λιπαρά και η καθιστική ζωή είναι ένα εκρηκτικό μίγμα συμπεριφοράς που οδηγεί την υγεία όλων σε περιπέτειες, με πρώτη ένδειξη την συσσώρευση του λίπους ενδοκοιλιακά. Μάλιστα, έρευνες δείχνουν ότι η άσκηση από μόνη της μπορεί να μειώσει την ποσότητα του σπλαχνικού λίπους χωρί να αλλάξει το σωματικό βάρος και χωρίς να κάνεις δίαιτα. Πιο σπάνιες είναι οι ορμονικές διαταραχές που προκαλούν σαν παρενέργεια τη συγκέντρωση λίπους ενδοκοιλιακά. Τέτοιες είναι ο υποθυρεοειδισμός, η υπερκορτιζολαιμία, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών κ.α. όλες αυτές οι καταστάσεις μεταβάλλουν τις ορμονικές ισορροπίες και εμποδίζεται ο σωστός μεταβολισμός των σακχάρων και των λιπαρών οξέων τα οποία συγκεντρώνονται μέσα στη κοιλιά.
Γενικά υπάρχει μια αναθεώρηση στη σκέψη των ειδικών, για το αν πρέπει πλέον να στοχεύουμε στη μείωση του σωματικού βάρους με δίαιτες και προγράμματα άσκησης ή να αναπτυχθούν συγκεκριμένες τεχνικές μείωσης του σπλαχνικού λίπους. Η έρευνα είναι ακόμη στα πρώτα της στάδια, προς αυτή τη κατεύθυνση και ελπίζουμε σύντομα να έχουμε καλά νέα!
