Διέγερση Ωοθηκών: Τι γίνεται όταν δεν ανταποκρίνονται επαρκώς;
Συγγραφέας Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος Γράφτηκε στις ,
Μία από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζω ως γιατρός είναι όταν αναγκάζομαι να πω σε μια γυναίκα πως οι ωοθήκες της δεν ανταποκρίνονται στα φάρμακα και δεν παράγουν αρκετά καλής ποιότητας ωάρια, επομένως δεν μπορούμε να συνεχίσουμε την προσπάθεια.
Όσο απελπιστικό κι αν ακούγεται αυτό, στην πραγματικότητα δεν είναι. Σίγουρα είναι μια αναποδιά, αλλά όχι και το τέλος του ονείρου της να αποκτήσει παιδί. Επιπλέον, είναι κάτι που συμβαίνει αρκετά συχνά, απλώς οι γυναίκες δεν είναι ενημερωμένες και καταρρακώνονται όταν το ακούν.
Η φτωχή ανταπόκριση στην ωοθηκική διέγερση δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Μεγάλες διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι συμβαίνει σε ποσοστό 9% έως και 25% των γυναικών που υποβάλλονται σε εξωσωματική, παρουσιάζοντας μάλιστα αυξητικές τάσεις. Αυτό σημαίνει πως όταν οι γυναίκες πρωτοαρχίζουν τις προσπάθειες, τα κλασικά ενέσιμα σχήματα που τους χορηγούμε δεν διεγείρουν αρκετά τις ωοθήκες τους ώστε να παράγουν όσα ωάρια χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε στη συλλογή τους και ύστερα στην γονιμοποίηση και την εμφύτευση.
Τα κριτήρια
Αυτό το αξιολογούμε με βάση ορισμένα κριτήρια που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας (ESHRE). Τα κριτήρια αυτά είναι:
- Ηλικία άνω των 40 ετών ή άλλο παράγοντα κινδύνου για φτωχή διέγερση των ωοθηκών
- Μειωμένη ανταπόκριση (παραγωγή τριών ή λιγότερων ωοθυλακίων) σε προηγούμενη διέγερση των ωοθηκών με την κλασική αγωγή
- Μειωμένες ωοθηκικές εφεδρείες. Οι ωοθηκικές εφεδρείες είναι ο αριθμός των ωοθυλακίων που απομένουν καθώς περνούν οι μήνες και τα χρόνια. Μπορεί να μειωθούν για διάφορους λόγους. Ο πιο συχνός είναι η ηλικία. Μπορεί όμως να μειωθούν και εξαιτίας γενετικών παραγόντων, ενδομητρίωσης, εγχείρησης στις ωοθήκες κ.λπ. Οι ωοθηκικές εφεδρείες καθορίζονται με βάση ορισμένους δείκτες. Στους δείκτες αυτούς συμπεριλαμβάνονται ο αριθμός των καταβολών των ωοθυλακίων (AFC) και η αντιμυλλέριος ορμόνη (AMH)
Μία γυναίκα θεωρείται ότι έχει φτωχή ανταπόκριση στην εξωσωματική αν πληροί τουλάχιστον δύο από τα παραπάνω κριτήρια. Το ίδιο και αν είχε δύο επεισόδια φτωχής ωοθηκικής ανταπόκρισης μετά από τη μέγιστη δυνατή διέγερση των ωοθηκών, ανεξάρτητα από την ηλικία ή τις ωοθηκικές εφεδρείες της.
Πώς αντιμετωπίζεται η φτωχή ανταπόκριση;
Η φτωχή ανταπόκριση ασφαλώς είναι ένα εμπόδιο για την εξωσωματική, αλλά δεν είναι ανυπέρβλητο. Οι στατιστικές και τα νούμερα υπάρχουν για να διαψεύδονται από την καθημερινή ιατρική πράξη και σήμερα έχουμε μεθόδους που μπορεί να βοηθήσουν τις γυναίκες.
Ένα σχήμα που αποδίδει σε πολλές περιπτώσεις είναι η χορήγηση φαρμάκων δύο φορές στη διάρκεια του ίδιου έμμηνου κύκλου (μία στις αρχές και μία προς το τέλος του κύκλου), οπότε γίνεται ωοληψία δύο φορές. Η διπλή διέγερση (είναι το λεγόμενο πρωτόκολλο DuoStim) εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια και έχει αποδειχτεί πολύ επιτυχημένη. Σε μία μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2018 στο ιατρικό περιοδικό Frontiers of Endocrinology (Lausanne) βρέθηκε ότι με το πρωτόκολλο αυτό αυξάνεται στις περισσότερες γυναίκες ο αριθμός των ώριμων ωαρίων που συλλέγονται.
Μία άλλη επιλογή είναι η μίνι εξωσωματική (mini IVF). Σε αυτή την περίπτωση δίνουμε χαμηλές δόσεις φαρμάκων από το στόμα και ελάχιστες (ή καθόλου) ενέσεις, για να κάνουμε λιγότερο επιθετική διέγερση των ωοθηκών. Με αυτό τον τρόπο θα παραχθούν μεν λίγα ωάρια, αλλά έχουμε πολλές ελπίδες πως θα είναι καλής ποιότητας και θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εξωσωματική.
Τέλος, μπορούμε να προσπαθήσουμε να αξιοποιήσουμε τον φυσικό κύκλο της γυναίκας. Η μέθοδος αυτή προτείνεται ακόμα και σε γυναίκες με πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες ωοθηκικής διέγερσης και κακής ποιότητας έμβρυα. Με τη μέθοδο αυτή κάνουμε συχνά υπερηχογράφημα και ορμονικές εξετάσεις στην γυναίκα και συλλέγουμε το ώριμο ωάριο που παράγει μόνος του ο οργανισμός της στη διάρκεια του κύκλου, με την ελπίδα ότι θα είναι καλής ποιότητας και θα μπορέσει να γίνει η εξωσωματική.
