Φυτοστερόλες και καρδιαγγειακά νοσήματα

Facebooktwitterpinterest

Τι είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα;

Γενικά, ο όρος «καρδιαγγειακά νοσήματα» περιλαμβάνει μία μεγάλη κατηγορία ασθενειών που προσβάλλουν την καρδιά και τα αγγεία. Από το σύνολο αυτών, η πιο συχνά εμφανιζόμενη είναι εκείνη που σχετίζεται με την αθηροσκλήρωση η οποία είναι το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας διαδικασίας.
Η αθηροσκλήρωση προκαλείται από την εναπόθεση λίπους στις αρτηρίες που οδηγεί σταδιακά στο φράξιμο τους, εμποδίζοντας έτσι τη ροή του αίματος.
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αθηροσκληρωτικής αιτιολογίας αποτελούν σήμερα μία από τις κύριες αιτίες θανάτου στις κοινωνίες δυτικού τύπου.

Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου που οδηγούν στην ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης είναι η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, το άγχος, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, η υπερκατανάλωση οινοπνεύματος, το κάπνισμα, η υπέρταση και τα αυξημένα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα. Στον τελευταίο παράγοντα περιλαμβάνονται και τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, τα οποία προκύπτουν τόσο από την αυξημένη ενδογενή παραγωγή της όσο και από την αυξημένη λήψη της μέσω της τροφής. Περιορίζοντας την πρόσληψη και απορρόφηση της χοληστερόλης από την τροφή, περιορίζεται και η συγκέντρωση της LDL- χοληστερόλης στο αίμα («κακή χοληστερόλη») η οποία είναι η κύρια αιτία δημιουργίας αθηροσκλήρωσης.
Πάνω σε αυτόν τον μηχανισμό στηρίχθηκε η χρήση των φυτοστερολών, που έχει δειχθεί από έρευνες ότι συμβάλλει στη μείωση της απορρόφησης της χοληστερόλης από το πεπτικό σύστημα, οδηγώντας συνεπώς στη μείωση των επιπέδων LDL-χοληστερόλης στο αίμα.

Τι είναι οι φυτοστερόλες;

Οι φυτοστερόλες ανήκουν στην ομάδα των στερολών και αποτελούν φυσικά συστατικά των φυτών. Είναι ουσίες που δεν αποδίδουν ενέργεια κι έτσι δεν συνεισφέρουν στη θερμιδική πρόσληψη του οργανισμού.

Από τις 21 διαφορετικές φυτοστερόλες που απαντώνται στη φύση η κυριότερη είναι η β-σιτοστερόλη. Οι σημαντικότερες διατροφικές πηγές των φυτοστερολών είναι τα λαχανικά –κυρίως η τομάτα- καθώς και τα φρούτα όπως το μήλο, η μπανάνα, τα κεράσια, το σύκο, το πορτοκάλι και το γκρέιπφρουτ. Άλλες πηγές είναι τα φυτικά έλαια, όπως το καλαμποκέλαιο και τα έλαια από βαμβακόσπορο, λιναρόσπορο και αβοκάντο, καθώς και τα προϊόντα σόγιας, τα σιτηρά (κριθάρι, βρώμη, σιτάρι), οι ξηροί καρποί (φιστίκια, κάσιους, ηλιόσποροι) και ορισμένα καρυκεύματα (βασιλικός, ρίγανη, τζίντζερ και πάπρικα).

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια έχει βοηθήσει στην απομόνωση των φυτοστερολών από τις φυσικές τους πηγές και έχει επιτρέψει τη χρήση τους στην παραγωγή εμπλουτισμένων τροφίμων καθώς και συμπληρωμάτων διατροφής. Τα παραπάνω έχουν ως στόχο την κάλυψη των απαιτήσεων σε φυτοστερόλες ατόμων που δεν τις προσλαμβάνουν σε επαρκείς ποσότητες μέσω της διατροφής. Τα κυριότερα παραδείγματα εμπλουτισμένων τροφίμων είναι οι μαργαρίνες, τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι) και τα δημητριακά.
Επίσης, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο εμπλουτισμός του ελαιολάδου με φυτοστερόλες προκαλεί μείωση της συγκέντρωσης της χοληστερόλης στο αίμα.

Θετικές επιδράσεις των φυτοστερολών

Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη επαρκών ποσοτήτων φυτοστερολών οδηγεί στη μείωση των επιπέδων ολικής χοληστερόλης στο αίμα. Αυτό γίνεται είτε με τη μείωση της εντερικής απορρόφησης της χοληστερόλης που προσλαμβάνεται από την τροφή είτε με αλλαγές στον μεταβολισμό της χοληστερόλης στα εντερικά κύτταρα.
Επιπλέον, οι φυτοστερόλες μειώνουν τη συγκέντρωση της LDL-χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων στο αίμα, ενώ διατηρούν σταθερά τα επίπεδα της HDL- χοληστερόλης («καλή χοληστερόλη»).
Τα παραπάνω συνεπάγονται μείωση του λόγου LDL/ HDL («κακή χοληστερόλη»/ «καλή χοληστερόλη») ο οποίος αποτελεί ισχυρό προδιαθεσικό παράγοντα εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

 

Υπάρχουν αρνητικές επιδράσεις των φυτοστερολών στην υγεία μας;

Έντονες παρενέργειες από τη λήψη φυτοστερολών εμφανίζονται σε άτομα που πάσχουν από σιτοστερολαιμία. Η σιτοστερολαιμία είναι μία σπάνια γενετική μεταβολική διαταραχή κατά την οποία οι φυτοστερόλες δεν μεταβολίζονται σωστά. Αυξάνεται δηλαδή η απορρόφησή τους και μειώνεται η αποβολή τους με αποτέλεσμα τη συσσώρευσή τους στο αίμα.

Έτσι, προάγεται η δημιουργία αθηροσκλήρωσης και αυξάνεται κατ’ επέκταση ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά νοσήματα.

Όσον αφορά στον γενικό πληθυσμό, η πρόσληψη φυτοστερολών πάνω από τις συνιστώμενες ποσότητες μπορεί να μειώσει την εντερική απορρόφηση των καροτενοειδών, τα οποία είναι αντιοξειδωτικές ουσίες απαραίτητες για πολλές διεργασίες του οργανισμού.

Δεν έχουν αναφερθεί μέχρι σήμερα περιπτώσεις τοξικότητας από πρόσληψη συμπληρωμάτων φυτοστερολών.

 

Τελικά η πρόσληψη φυτοστερολών συμβάλλει στην πρόληψη των  καρδιαγγειακών νοσημάτων;

Από τα παραπάνω, είναι φανερό ότι οι φυτοστερόλες αποτελούν προστατευτικό παράγοντα έναντι των καρδιαγγειακών νοσημάτων σε υγιείς ενήλικες. Φαίνεται ότι η ημερήσια πρόσληψη 2 έως 2,5 g φυτοστερολών μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της LDL-χοληστερόλης κατά 10-14% έχοντας ευεργετική δράση στο καρδιαγγειακό σύστημα. Αυτή η ποσότητα μπορεί να εξασφαλιστεί από ένα διαιτολόγιο που περιλαμβάνει τουλάχιστον 3 μερίδες φρούτων και 1-2 σαλάτες την ημέρα, χωρίς να είναι απαραίτητη η κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων ή συμπληρωμάτων φυτοστερολών.

Η κατανάλωση τροφών που αποτελούν φυσικές πηγές των φυτοστερολών εξασφαλίζει και την πρόσληψη άλλων απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων όπως είναι τα αντιοξειδωτικά στοιχεία, τα οποία βοηθούν επίσης στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης, καθώς και το μαγνήσιο (πράσινα φυλλώδη λαχανικά), το κάλιο (τομάτα, πατάτα, μπανάνες) και το ασβέστιο (πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ξηροί καρποί) τα οποία βελτιώνουν τη λειτουργία του ενδοθηλίου των αγγείων.
Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών σε συνδυασμό με πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων (ψάρια, ελαιόλαδο) συνεπάγεται εντονότερη μείωση των επιπέδων ολικής χοληστερόλης, LDL-χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα. Οι ίδιες συστάσεις ισχύουν και για άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για την υπερλιπιδαιμία, αφού έχει βρεθεί ότι οι φυτοστερόλες ενισχύουν τη δράση ορισμένων αντιϋπερλιπιδαιμικών φαρμάκων όπως είναι οι στατίνες και οι φιβράτες.

Επομένως για να συνοψίσουμε η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών σε συνδυασμό με πρόσληψη ω-3 λιπαρών οξέων (ψάρια, ελαιόλαδο) συνεπάγεται εντονότερη μείωση των επιπέδων ολικής χοληστερόλης, LDL-χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων στο αίμα.
Οι σημαντικότερες διατροφικές πηγές των φυτοστερολών είναι τα λαχανικά –κυρίως η τομάτα- καθώς και τα φρούτα όπως το μήλο, η μπανάνα, τα κεράσια, το σύκο, το πορτοκάλι και το γκρέιπφρουτ.

 

 

 

 

 

 

Διονυσία Αργυροπούλου

Facebooktwitterpinterest

Στείλτε τις απορίες σας

Στείλτε τις απορίες σας στο Γιατρό - Συγγραφέα του παραπάνω άρθρου
  • This field is for validation purposes and should be left unchanged.