Υπογλυκαιμία
Συγγραφέας Μαρία Προκοπίου Γράφτηκε στις ,
Ως Υπογλυκαιμία στο Σακχαρώδη Διαβήτη ορίζεται η οξεία κατάσταση η οποία εκδηλώνεται με συμπτώματα οφειλόμενα στην σημαντική μείωση των επιπέδων γλυκόζης του αίματος. Η πτώση της γλυκόζης πλάσματος σε επίπεδα κάτω των 70mg % επέρχεται συνήθως ως αποτέλεσμα μεγαλύτερης απελευθέρωσης ποσοτήτων ινσουλίνης στην κυκλοφορία του αίματος.
Η υπογλυκαιμία είναι ο κύριος περιοριστικός παράγοντας στη γλυκαιμική διαχείριση του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου1 και του ινσουλινοθεραπευόμενου διαβήτη τύπου 2.
Ήπια η υπογλυκαιμία μπορεί να είναι ενοχλητική ή τρομακτική σε ασθενείς με διαβήτη.
Η σοβαρή υπογλυκαιμία ορίζεται όπως η υπογλυκαιμία όπου το άτομο χρειάζεται βοήθεια από ένα άλλο άτομο. Χαρακτηρίζεται από γνωστική δυσλειτουργία που μπορεί να αναγνωριστεί ή να μην αναγνωριστεί και μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια συνείδησης, σε σπασμούς, σε κώμα ή θάνατο, και αντιστρέφεται από τη ταχεία χορήγηση γλυκόζης. Η απότομη πτώση της τιμής του σακχάρου μπορεί να προκαλέσει σε οξεία βλάβη στο άτομο με διαβήτη ή άλλους, ειδικά αν αυτό προκαλεί πτώσεις, ατυχήματα με οχήματα ή άλλους τραυματισμούς. Μια μεγάλη μελέτη απέδειξε ότι σε ηλικιωμένους ενήλικες με διαβήτη τύπου 2, οι σοβαρές υπογλυκαιμίες σχετίζονται με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.
Τα μικρά παιδιά με διαβήτη τύπου 1 και οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε σοβαρή υπογλυκαιμία, διότι λόγω μειωμένης ικανότητας τους να αναγνωρίζουν τα υπογλυκαιμικά συμπτώματα και να ζητήσουν άμεση βοήθεια.
Η υπογλυκαιμία ταξινομείται ως εξής:
-
- Ασυμπτωματική υπογλυκαιμία
Δεν εμφανίζει συμπτώματα και οι τιμές γλυκόζης πλάσματος κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 60 και 70 mg/dl. Η υπογλυκαιμία δε γίνεται αντιληπτή και διαπιστώνεται μόνο με μέτρηση της γλυκόζης. - Ήπια υπογλυκαιμία
Συνήθως εμφανίζεται με ελάχιστα εκ των γνωστών συμπτωμάτων. Η γλυκόζη πλάσματος ανευρίσκεται σε επίπεδα κάτω των 60 mg/dl. Τα συμπτώματα από το αυτόνομο νευρικό σύστημα τις περισσότερες φορές προηγούνται των υπολοίπων που αφορούν την μειωμένη πρόσληψη γλυκόζης από τα εγκεφαλικά κύτταρα – όσο η υπογλυκαιμία παρατείνεται σε τιμές κάτω των 50 mg/dl γλυκόζης. Οι ασθενείς συνήθως είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν μόνοι τους την υπογλυκαιμία. - Σοβαρή υπογλυκαιμία
Η γλυκόζη πλάσματος ανευρίσκεται κάτω των 40 mg/dl. Οι γνωστικές και νοητικές διαταραχές είναι έντονες και μπορεί να καταλήξει σε κώμα. Απαιτείται η παρέμβαση άλλου προσώπου για την αντιμετώπιση της σοβαρής αυτής κατάστασης. - Ανεπίγνωστη υπογλυκαιμία
Ιδιαίτερη μορφή υπογλυκαιμίας κατά την οποία δεν εμφανίζονται συμπτώματα, παρότι οι τιμές γλυκόζης είναι κάτω έως και πολύ κάτω των 60 mg/dl. Μπορεί να διαπιστωθεί μόνον από τυχαίες μετρήσεις γλυκόζης ή τη σχεδόν απροειδοποίητη επέλευση κώματος.
- Ασυμπτωματική υπογλυκαιμία
Θεραπευτική αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας
Η αποκατάσταση μιας ήπιας υπογλυκαιμίας μπορεί να συμβεί αυτόματα μέσω των μηχανισμών ενδογενούς (από τον ίδιο τον οργανισμό) παραγωγής γλυκόζης (γλυκογονόλυση, νεογλυκογένεση). Πρόκειται για μηχανισμούς που πυροδοτούνται με έκκριση των ανταγωνιστικών προς την ινσουλίνη ορμονών όπως αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη, γλυκαγόνη, αυξητική ορμόνη και κορτιζόλη, ως συνέπεια της μείωσης των επιπέδων της γλυκόζης στο πλάσμα.
Βαρύτερες υπογλυκαιμίες διορθώνονται στην πλειονότητά τους με χορήγηση από του στόματος ή ενδοφλεβίως γλυκόζης.
Πρακτικές συμβουλές αντιμετώπισης της υπογλυκαιμίας: Εάν κάποιος διαβητικός τύπου 1 ή τύπου 2 εμφανίσει υπογλυκαιμία (π.χ. σάκχαρο 50 mg/dl ή λιγότερο), με ή χωρίς συμπτώματα, θα πρέπει να πάρει αμέσως 15 gr απλού υδατάνθρακα. Ο υδατάνθρακας μπορεί να ληφθεί είτε σε υγρή μορφή (π.χ. χυμός πορτοκαλιού χωρίς ζάχαρη), είτε σε στέρεα π.χ. κύβοι ζάχαρης ή ένα κουτάλι ζάχαρης ή μέλι. Όλα τα παραπάνω επειδή είναι απλοί υδατάνθρακες απορροφούνται γρήγορα και δρουν έγκαιρα, όμως η δράση τους διαρκεί μόνο 15 έως 20 λεπτά. Εάν η υπογλυκαιμία παρουσιάστηκε περισσότερο από 15 λεπτά πριν το προγραμματισμένο γεύμα, ο ασθενής θα πρέπει να φάει το γεύμα νωρίτερα ή να καταναλώσει και σύνθετους υδατάνθρακες ή πρωτεΐνες ώστε να καλυφθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (πέραν των 15 έως 20 λεπτών που του προσέφερε ο απλός υδατάνθρακας). Οι σύνθετοι υδατάνθρακες όπως το ψωμί ή οι φρυγανιές σε συνδυασμό με πρωτεΐνη (π.χ. τυρί, βούτυρο ή γάλα) συνήθως ως τροφή, προκαλούν επαρκή κάλυψη, όμως το σάκχαρο αίματος θα πρέπει να ελέγχεται κάθε 20 λεπτά μέχρι το επόμενο γεύμα, ώστε να αποφευχθεί η επανεμφάνιση της υπογλυκαιμίας. Ένα ποτήρι άπαχου γάλακτος έχει την ίδια ποσότητα πρωτεΐνης και υδατανθράκων με ένα ποτήρι πλήρους λιπαρών. Εάν ο ασθενής είναι αναίσθητος ή δε μπορεί αν καταπιεί, πρέπει άμεσα να του χορηγηθεί ενδομυϊκά ένεση γλυκαγόνης (Glucagon 1 mg). Τα άτομα που συγκατοικούν με τον ασθενή θα πρέπει να έχουν εκπαιδευθεί στον τρόπο χορήγησης της ένεσης.
Οι ασθενείς που είναι σε θεραπεία με σουλφονυλουρίες (αντιδιαβητικά χάπια) καθώς και όσοι έχουν επηρεασμένη τη νεφρική τους λειτουργία, θα πρέπει να επικοινωνήσουν με τον ιατρό τους. Σε αυτούς η υπογλυκαιμία είναι δυνατό να παραταθεί για ώρες ή και μέρες.
Συνοπτικά, σε υπογλυκαιμία διαβητικού ατόμου συνιστάται χυμός πορτοκαλιού και έλεγχος σακχάρου αίματος 20 λεπτά αργότερα, εφόσον ο ασθενής δεν έχει στο μεταξύ καταναλώσει πλήρες γεύμα. Εάν στα 20 λεπτά το σάκχαρο παραμένει κάτω του 70 mg/dl ο ασθενής θα πρέπει να πιεί περισσότερο χυμό πορτοκάλι και να καταναλώσει σύνθετους υδατάνθρακες ή πρωτεΐνες ώστε να σταθεροποιήσει τα επίπεδα σακχάρου μέχρι το επόμενο γεύμα.
Εάν κάποιος διαβητικός βρεθεί αναίσθητος λόγω υπογλυκαιμίας, πρέπει:
- να κληθεί άμεσα ιατρός
- να μην του χορηγηθούν άμεσα υγρά χωρίς την παρουσία ιατρού και να γίνει γρήγορα ένεση ΓΛYKAΓONHΣ από άτομο που γνωρίζει.
