Η μυστηριώδης δυσφωνία
Συγγραφέας Κωνσταντίνα Σπανού Γράφτηκε στις ,
Η φωνή είναι το σημαντικότερο φυσικό μέσο ανθρώπινης επικοινωνίας και καλλιτεχνικής έκφρασης. Αντιμετωπίστηκε σαν μυστηριώδες και μαγικό φαινόμενο στους αρχαίους χρόνους, ενώ σήμερα, χάρη στην πρόοδο της ιατρικής και της τεχνολογίας, γνωρίζουμε πολλές λεπτομέρειες για τους μηχανισμούς παραγωγής της.
Η φυσιολογική παραγωγή της φωνής (φώνηση) αρχίζει με την ταλάντωση των γνήσιων φωνητικών πτυχών (χορδών) του λάρυγγα από ένα ρεύμα αέρα προερχόμενο από τους πνεύμονες, ενώ η τελική διαμόρφωση του ήχου που παράγεται λαμβάνει χώρα στην περιοχή του φάρυγγα, της στοματικής κοιλότητας, της μύτης και των παραρρινίων. Η όλη διαδικασία ελέγχεται από ανώτερα κέντρα του εγκεφάλου.
Πολλές παθολογικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν κάποιο στοιχείο του σύνθετου μηχανισμού παραγωγής της φωνής και να οδηγήσουν σε διαταραχές της που ονομάζονται δυσφωνίες.
Οι δυσφωνίες μπορούν να διακριθούν σε συγγενείς και επίκτητες.
Οι συγγενείς δυσφωνίες είναι σχετικά σπάνιες και σχετίζονται με συγγενείς ανωμαλίες του λάρυγγα (λαρυγγομαλακία, λαρυγγικές σχιστίες, λαρυγγικές μεμβράνες, συγγενείς όγκοι του λάρυγγα), με μεταβολικά νοσήματα (συγγενής υποθυρεοειδισμός), νευρολογικά νοσήματα (υδροκέφαλος, όγκοι εγκεφάλου) ή χρωμοσωμικές ανωμαλίες (σύνδρομα Down, cri-du-chat).
Οι επίκτητες δυσφωνίες αποτελούν την πλειονότητα των περιπτώσεων και διακρίνονται σε μη οργανικές (ή λειτουργικές) και σε οργανικές.
Οι λειτουργικές δυσφωνίες χαρακτηρίζονται από έλλειψη εμφανούς παθολογίας στο σύστημα παραγωγής φωνής. Οι ψυχογενείς δυσφωνίες ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Στις καταστάσεις αυτές οι ασθενείς χρησιμοποιούν το μυϊκό σύστημα του λάρυγγα με λανθασμένο τρόπο ώστε η τελική ποιότητα και ένταση της φωνής να διαταράσσονται ακόμα και μέχρι πλήρους αφωνίας.
Οι οργανικές δυσφωνίες μπορεί να οφείλονται σε πλήθος παθολογικών καταστάσεων:
* Οξείες φλεγμονές των φωνητικών πτυχών (ιογενείς και βακτηριακές λαρυγγίτιδες).
* Χρόνιες φλεγμονές των φωνητικών πτυχών (λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση, κατάχρηση αλκοόλ, κάπνισμα).
* Ορμονικές παθήσεις (δυσλειτουργία θυρεοειδούς, δυσλειτουργία επινεφριδίων, παθήσεις υπόφυσης, υπογοναδισμός).
* Παθήσεις νευρικού και μυϊκού συστήματος: νόσος Parkinson, πλάγια αμυατροφική σκλήρυνση, πολλαπλή σκλήρυνση, παραλύσεις λάρυγγα, μυοπάθειες, μυασθένεια.
* Αυτοάνοσα νοσήματα: ρευματοειδής αρθρίτιδα, κοκκιωμάτωση Wegener.
* Τραυματικές κακώσεις του λάρυγγα, της περιοχής κεφαλής και τραχήλου ή του θώρακα (συμπεριλαμβάνονται και οι μετεγχειρητικές δυσφωνίες).
* Καλοήθεις εξεργασίες των φωνητικών χορδών, όπως: οζία (κάλοι), πολύποδες, κύστεις, κοκκιώματα και έλκη.
* Κακοήθεις εξεργασίες των φωνητικών χορδών: πάνω από τις μισές περιπτώσεις καρκίνου του λάρυγγα ξεκινούν από τις γνήσιες φωνητικές χορδές και η δυσφωνία σε αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί ένα πρώιμο σύμπτωμα.
Η αξιολόγηση των δυσφωνικών ασθενών εκτός από την πλήρη ωτορινολαρυγγολογική εξέταση περιλαμβάνει βιντεο-ενδοσκόπηση και βιντεο-στροβοσκόπηση λάρυγγα με χρήση εύκαμπτου ή /και άκαμπτου ενδοσκοπίου. Η βιντεο-στροβοσκόπηση είναι η εξέταση η οποία μάς δίνει τις περισσότερες πληροφορίες για την αιτιολογία μιας δυσφωνίας και βοηθά στον θεραπευτικό σχεδιασμό, ειδικά σε περιπτώσεις ασθενών με αυξημένες φωνητικές απαιτήσεις, όπως οι επαγγελματίες φωνής (καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί, εκφωνητές, δικηγόροι, πωλητές).
Η ακουστική ανάλυση και οι αεροδυναμικές μετρήσεις, η ηλεκτρογλωττογραφία και το ηλεκτρομυογράφημα λάρυγγα προσφέρουν αντικειμενικά στοιχεία στην αξιολόγηση των δυσφωνιών και μπορεί να βοηθήσουν στη θεραπευτική στρατηγική που θα ακολουθήσουμε.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση των δυσφωνιών εξατομικεύεται κατά περίπτωση και μπορεί να είναι συντηρητική (φαρμακευτική, συμβουλευτική, λογοθεραπεία/φωνοθεραπεία), χειρουργική ή συνδυασμός τους. Σε αρκετές περιπτώσεις απαιτείται συνεργασία με νευρολόγο, ψυχίατρο, πνευμονολόγο, ενδοκρινολόγο ή ρευματολόγο, ανάλογα με την υποκείμενη νόσο.
Η αποφυγή καπνίσματος και κατάχρησης αλκοόλ, η σωστή διατροφή, η καλή ενυδάτωση, καθώς και η αποφυγή υπερβολικής και άσκοπης χρήσης φωνής αποτελούν στοιχειώδεις κανόνες που προφυλάσσουν μακροπρόθεσμα τη φωνή μας.
Η εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας έχει εφοδιάσει την ωτορινολαρυγγολογία με σημαντικά μέσα διαγνωστικής αξιολόγησης και θεραπευτικής προσέγγισης των παθήσεων φωνής. Η εκτίμηση κάθε δυσφωνίας που διαρκεί περισσότερο από 2 εβδομάδες από ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο-φωνίατρο είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη διάγνωση και σωστή αντιμετώπιση της υποκείμενης πάθησης.
