Κίνδυνος για την οδήγηση από όσους πάσχουν από διαταραχές αναπνοής στον ύπνο
Συγγραφέας Νικόλαος Σιαφάκας Γράφτηκε στις ,
Οι διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο και κυρίως το Σύνδρομο Αποφρακτικών Απνοιών Υποπνοιών (ΣΑΑΥ) αποτελούν συχνή αιτία πρόκλησης τροχαίων ή εργατικών ατυχημάτων, πολλές φορές θανατηφόρων.
Από μελέτες φαίνεται ότι ασθενείς με το σύνδρομο διατρέχουν 8 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να προκαλέσουν ένα τροχαίο ατύχημα από τους υγιείς. Το 42% των ασθενών αυτών παρουσίασε τουλάχιστον ένα επεισόδιο ύπνου την εβδομάδα, κατά τη διάρκεια της οδήγησης. Με απλά λόγια, οι άνθρωποι αυτοί κοιμούνται πάνω στο τιμόνι και είναι κίνδυνος-θάνατος για τον εαυτό τους, τους συνεπιβάτες τους, τους διερχόμενους άλλους οδηγούς και τους πεζούς!
Τι είναι, πόσο συχνά εμφανίζεται και τι προκαλεί το ΣΑΑΥ;
Το ΣΑΑΥ δημιουργείται από την προσωρινή και επαναλαμβανόμενη απόφραξη του φάρυγγα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η αναπνοή να σταματάει τελείως και μετά ξαναρχίζει ξαφνικά, καθώς οι πνεύμονες αγωνίζονται να δεχθούν αέρα.
Είναι ένα συχνό νόσημα, που επηρεάζει το 9%-15% του γενικού πληθυσμού. Εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες, ειδικά μετά τα 45 έτη, από ό,τι στις γυναίκες, και παράγοντες που το επιδεινώνουν αποτελούν η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η εμμηνόπαυση στις γυναίκες, συνυπάρχοντα αναπνευστικά νοσήματα όπως χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και βρογχικό άσθμα, η χρήση οινοπνευματωδών, ηρεμιστικών και υπνωτικών φαρμάκων.
Εχει προειδοποιητικά συμπτώματα;
Σαφώς και έχει. Χαρακτηρίζεται από συνεχόμενο καθημερινό ροχαλητό και επαναλαμβανόμενα επεισόδια διακοπών της αναπνοής κατά τον ύπνο με αφυπνίσεις. Τα συμπτώματα είναι: ανήσυχος, αναποτελεσματικός ύπνος, πρωινή κόπωση, ημερήσια υπνηλία. Αν είναι σοβαρού βαθμού, συνδέεται με τροχαία ή εργατικά ατυχήματα, αίσθημα πνιγμονής κατά τον ύπνο, μείωση σεξουαλικής ικανότητας, πρωινή κεφαλαλγία, μείωση πρόσφατης μνήμης και συγκέντρωσης. Εχει σημαντικές καρδιαγγειακές επιπτώσεις, όπως υπέρταση, αρρυθμίες, ισχαιμικού τύπου καρδιακά επεισόδια, εγκεφαλικά, ακόμη και αιφνίδιο θάνατο κατά τον ύπνο, ειδικά τις πρώτες πρωινές ώρες.
Πώς θα προλάβουμε τα τροχαία ατυχήματα;
Η έγκαιρη ανίχνευσή του και η σωστή αντιμετώπισή του με το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο οδηγούν σε πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων, σε καλύτερη ποιότητα ύπνου και επομένως βελτιωμένη ποιότητα ζωής.
Πώς θα γίνει:
1 Οι γενικοί γιατροί και οι παθολόγοι, που κυρίως αξιολογούν τα άτομα για χορήγηση ή/και ανανέωση αδειών οδήγησης, μέσω απλών, εύχρηστων ερωτηματολογίων θα μπορούν να ανιχνεύουν την πιθανότητα ύπαρξης διαταραχής αναπνοής στον ύπνο και να παραπέμπουν σε ειδικούς ιατρούς του ύπνου.
2 Ο ειδικός ιατρός διαταραχών ύπνου θα λάβει το ιστορικό του ασθενούς και εφ’ όσον κρίνει αναγκαίο, θα προχωρήσει σε διενέργεια ολονύχτιας μελέτης ύπνου σε εξειδικευμένα Εργαστήρια Υπνου, μελέτη η οποία είναι ανώδυνη και δίνει πολλές και σημαντικές πληροφορίες. Η επιλογή κατόπιν του θεραπευτικού πλάνου εξαρτάται από το είδος και τη βαρύτητα του νοσήματος.
3 Επομένως χρειάζονται αυστηρότεροι έλεγχοι για τη διαδικασία χορήγησης και ανανέωσης διπλώματος οδήγησης, καθώς και εναρμονισμός με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, ειδικά τώρα που λόγω του ενιαίου ευρωπαϊκού διπλώματος οδήγησης επίκειται αναπροσαρμογή των νοσημάτων που θα αξιολογούνται για τη χορήγησή του. Επί υπάρξεως ΣΑΑΥ θα πρέπει να υπάρχουν τακτικοί επανέλεγχοι για την ανανέωση του διπλώματος οδήγησης και ο ειδικός ιατρός του ύπνου θα ελέγχει την αποτελεσματική εφαρμογή του θεραπευτικού πλάνου, για την ικανότητα ή όχι οδήγησης.
4 Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι είναι αναγκαία, από πλευράς της πολιτείας, η συστηματική καταγραφή των τροχαίων και η σύνδεσή τους με τις αντίστοιχες αιτίες τους για να επιτευχθεί αποτελεσματικά η πρόληψή τους.
Για να προλάβουμε τα τροχαία ατυχήματα θα πρέπει:
* να χορηγηθούν ειδικά ερωτηματολόγια στους γιατρούς που ελέγχουν τα διπλώματα, * επί υποψίας της νόσου, να γίνεται υποχρεωτική μελέτη σε εξειδικευμένο Εργαστήριο Υπνου, * να εναρμονισθεί η ελληνική νομοθεσία με την ευρωπαϊκή.
Υπάρχει θεραπεία του ΣΑΑΥ;
Η θεραπεία είναι πολυπαραγοντική και εξατομικευμένη, ανάλογα με τη βαρύτητα του συνδρόμου και τις αιτίες που το επιδεινώνουν.
Συντηρητικά μέτρα
Τα συντηρητικά μέτρα είναι η σταδιακή απώλεια βάρους σε συνδυασμό με άσκηση, με αποφυγή καπνίσματος, με αποφυγή κατασταλτικών του κεντρικού νευρικού συστήματος (οινοπνευματώδη, φάρμακα) και βαρέων δείπνων, όπως και με την αποφυγή ύπτιας θέσης σώματος κατά τον ύπνο.
Συμπτωματική θεραπεία
Η συσκευή συνεχούς χορήγησης θετικής πίεσης στους ανώτερους αεραγωγούς μέσω ρινικής μάσκας σε ασθενείς με μέσου και σοβαρού βαθμού ΣΑΑΥ. Αποτελεί συμπτωματική θεραπεία πρώτης γραμμής, πολύ αποτελεσματική, με τα συμπτώματα να εξαφανίζονται μετά τη σωστή εφαρμογή της. Η εκπαίδευση και παρακολούθηση της εφαρμογής της θεραπείας οφείλει να διενεργείται στο Εργαστήριο Υπνου.
Ενδοστοματικές συσκευές
Οι ενδοστοματικές συσκευές είναι μια νεότερη, πολλά υποσχόμενη μέθοδος θεραπείας του απλού ροχαλητού και του ηπίου βαθμού ΣΑΑΥ. Περιλαμβάνουν συσκευές που έλκουν τη γλώσσα προς τα εμπρός και συσκευές που προωθούν προς τα εμπρός τη γνάθο.
Χειρουργικές επεμβάσεις: συστήνονται, και σε ποιους ασθενείς;
Σε ανατομικές ανωμαλίες της κρανιοπροσωπικής χώρας, έντονα υπερτροφικών αμυγδαλών, αδενοειδών εκβλαστήσεων (ειδικά σε παιδιά), έντονης σκολίωσης ρινικού διαφράγματος συστήνονται διορθωτικές επεμβάσεις. Τέλος, όλα τα παραπάνω εφαρμόζονται από 12ετίας στο Εργαστήριο Υπνου του Πνευμονολογικού Τμήματος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, που διαθέτει τελευταίας τεχνολογίας διαγνωστικά μηχανήματα. Εως σήμερα έχει ελέγξει περίπου 17.000 ασθενείς. Είναι το μόνο Εργαστήριο στην Ελλάδα που αξιολογήθηκε από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπνου και συμπεριλαμβάνεται στα προτεινόμενα για εκπαίδευση Εργαστήρια της Ευρώπης!
